Windows Security không chỉ đơn thuần là một phần mềm diệt virus cơ bản như nhiều người vẫn nghĩ. Nền tảng bảo mật tích hợp này của Microsoft còn cung cấp một loạt các tính năng nâng cao, mạnh mẽ giúp bảo vệ máy tính của bạn khỏi nhiều mối đe dọa kỹ thuật số phức tạp như lừa đảo (phishing), mã độc tống tiền (ransomware) hay các ứng dụng độc hại. Tuy nhiên, phần lớn những khả năng này lại bị “ẩn” đi, nằm sâu trong các lớp menu cài đặt, khiến nhiều người dùng bỏ lỡ. Bài viết này của thuthuatonline.net sẽ đi sâu vào khám phá những tính năng ẩn Windows Security quan trọng, giúp bạn tối ưu hóa khả năng bảo vệ cho chiếc PC của mình.
Bảo Vệ Tệp Quan Trọng Khỏi Mã Độc Tống Tiền (Ransomware)
Việc tải tệp tin từ internet hay mở các tệp đính kèm không rõ nguồn gốc luôn tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt là nguy cơ gặp phải mã độc tống tiền (ransomware) có thể khóa toàn bộ dữ liệu của bạn chỉ trong vài giây. May mắn thay, Windows đã tích hợp một tính năng hữu ích gọi là Kiểm soát Truy cập Thư mục (Controlled Folder Access), được thiết kế để bảo vệ các thư mục quan trọng nhất của bạn khỏi loại tấn công này.
Khi được bật, tính năng này sẽ ngăn chặn các ứng dụng không đáng tin cậy truy cập hoặc chỉnh sửa các thư mục được bảo vệ. Mặc định, nó bao gồm các vị trí như Tài liệu (Documents), Ảnh (Pictures) và Màn hình nền (Desktop), nhưng bạn hoàn toàn có thể thêm các vị trí khác mà bạn quan tâm, ví dụ như thư mục chứa dự án công việc, hồ sơ tài chính, hoặc các tệp trên ổ đĩa ngoài.
Để kích hoạt tính năng này, bạn hãy mở Windows Security, điều hướng đến mục Bảo vệ khỏi virus và mối đe dọa (Virus & threat protection), sau đó nhấp vào Quản lý bảo vệ chống mã độc tống tiền (Manage ransomware protection) trong phần Bảo vệ mã độc tống tiền (Ransomware protection). Từ đó, bạn chỉ cần gạt công tắc Kiểm soát Truy cập Thư mục (Controlled folder access) sang trạng thái Bật.
Giao diện Bảo vệ khỏi Virus & Mối đe dọa trong Windows Security
Kích hoạt tính năng Kiểm soát Truy cập Thư mục (Controlled Folder Access) trong Windows Security
Nếu một ứng dụng đáng tin cậy bị chặn mà Windows không thông báo cho bạn, bạn có thể kiểm tra trong phần Lịch sử bảo vệ (Protection history). Tại đây, Windows sẽ ghi lại các nỗ lực truy cập thư mục được bảo vệ gần đây. Bạn chỉ cần tìm dưới mục Truy cập thư mục bị chặn (Blocked folder access) và cho phép bất kỳ ứng dụng nào mà bạn nhận ra và tin tưởng. Ngoài ra, nếu một ứng dụng quen thuộc như trình chỉnh sửa video hoặc công cụ sao lưu gặp sự cố, bạn có thể trực tiếp thêm nó vào danh sách cho phép trong mục Cho phép ứng dụng thông qua Kiểm soát Truy cập Thư mục (Allow an app through Controlled Folder Access) để ngăn chặn gián đoạn trong tương lai.
Sau khi thiết lập, tính năng bảo vệ này sẽ hoạt động âm thầm trong nền. Nếu mã độc tống tiền hoặc bất kỳ ứng dụng đáng ngờ nào cố gắng can thiệp, Windows sẽ chặn ngay lập tức, giữ an toàn cho các tệp của bạn mà không cần bạn phải thao tác gì thêm.
Chặn Ứng Dụng Độc Hại và Không Tin Cậy Tự Động
Các mối đe dọa trực tuyến không phải lúc nào cũng hiển thị rõ ràng. Một tệp bạn tải xuống có vẻ hữu ích, nhưng thực chất có thể cài đặt các trình theo dõi, phần mềm độc hại (malware) hoặc các mối nguy khác. Ngay cả một trang đăng nhập giả mạo cũng có thể trông đủ thuyết phục để lừa bất kỳ ai. Chỉ cần một cú nhấp chuột sai, thông tin đăng nhập của bạn có thể rơi vào tay kẻ xấu.
Tính năng bảo vệ dựa trên uy tín (Reputation-based protection), được tích hợp sẵn trong Windows Security, sẽ chặn các mối đe dọa này trước khi chúng tiếp cận bạn. Sử dụng thông tin tình báo về mối đe dọa theo thời gian thực của Microsoft, nó ngăn chặn các ứng dụng đáng ngờ, các bản tải xuống không an toàn và các trang web lừa đảo (phishing), giúp bạn không phải đắn đo mỗi khi nhấp chuột.
Để kích hoạt tính năng này, hãy mở Windows Security và điều hướng đến Kiểm soát ứng dụng & trình duyệt (App & browser control). Nhấp vào Cài đặt bảo vệ dựa trên uy tín (Reputation-based protection settings), sau đó bật tất cả các tùy chọn có sẵn: Kiểm tra ứng dụng và tệp (Check apps and files), SmartScreen cho Microsoft Edge (SmartScreen for Microsoft Edge), Chặn ứng dụng không mong muốn tiềm ẩn (Potentially unwanted app blocking) và Bảo vệ chống lừa đảo (Phishing protection).
Thiết lập cài đặt Bảo vệ dựa trên uy tín trong Windows Security
Khi được kích hoạt, Windows sẽ âm thầm giám sát hoạt động của bạn trong nền. Nếu một tệp hoặc trang web có vẻ rủi ro, bạn sẽ nhận được cảnh báo trước khi nó được thực thi. Bạn vẫn có thể cho phép các ứng dụng mà bạn tin tưởng, nhưng những kiểm tra tích hợp này sẽ giúp bạn tránh được những sai lầm có thể gây thiệt hại lớn về sau.
Sử Dụng Quét Ngoại Tuyến (Offline Scan) Cho Mối Đe Dọa Cứng Đầu
Một số loại mã độc rất tinh vi, đủ khả năng né tránh các cuộc quét thông thường. Chúng có thể ẩn sâu trong hệ thống, bắt đầu chạy ngay cả trước khi Windows khởi động, và né tránh việc bị phát hiện trong khi âm thầm gây hại trong nền.
Khi điều đó xảy ra, một cuộc quét bình thường thường không đủ. Đó là lý do tại sao Windows bao gồm một tính năng Quét Ngoại tuyến (Offline Scan), thực hiện kiểm tra sâu hơn trước khi Windows khởi động. Bằng cách này, các mối đe dọa ẩn không có cơ hội tải hoặc can thiệp.
Để chạy tính năng này, mở Windows Security, đi tới Bảo vệ khỏi virus và mối đe dọa (Virus & threat protection), sau đó nhấp vào Tùy chọn quét (Scan options).
Giao diện Bảo vệ khỏi Virus & Mối đe dọa trong Windows Security
Chọn Microsoft Defender Antivirus (quét ngoại tuyến) và nhấp vào Quét ngay (Scan now).
Chạy chế độ quét ngoại tuyến (Offline Scan) của Microsoft Defender Antivirus
PC của bạn sẽ khởi động lại, thực hiện quét trong trạng thái “sạch” và trở về màn hình desktop khi hoàn tất. Quá trình này chỉ mất khoảng 15 phút, và một khi nó bắt đầu, bạn không cần phải làm gì cả. Khi hoàn thành, hãy mở Lịch sử bảo vệ (Protection history) để xem liệu có mối đe dọa nào được tìm thấy hoặc loại bỏ hay không.
Tăng Cường Bảo Vệ Hệ Thống Với Tính Toàn Vẹn Bộ Nhớ (Memory Integrity)
Bộ nhớ hệ thống của bạn xử lý một số tác vụ nhạy cảm nhất trên PC. Nếu mã độc tìm cách tiếp cận được cấp độ này, nó có thể can thiệp vào các quy trình quan trọng, cài đặt trình điều khiển độc hại, hoặc âm thầm chiếm quyền kiểm soát mà không cần chạm vào các tệp cá nhân của bạn.
Tính toàn vẹn bộ nhớ (Memory integrity), hay còn gọi là Core Isolation, hoạt động như một điểm kiểm soát an ninh ở trung tâm hệ thống của bạn. Nó tạo ra một môi trường được bảo vệ bằng cách sử dụng ảo hóa, giữ cho các quy trình quan trọng được cách ly khỏi bất kỳ thứ gì không đáng tin cậy. Nếu một thứ gì đó đáng ngờ tìm cách xâm nhập, nó sẽ bị chặn ngay lập tức.
Để kích hoạt tính năng này, điều hướng đến Windows Security > Bảo mật thiết bị (Device security) > Chi tiết cách ly cốt lõi (Core isolation details). Nếu Tính toàn vẹn bộ nhớ (Memory integrity) đang tắt, hãy gạt công tắc để bật. Bạn có thể được yêu cầu khởi động lại PC.
Bật tính năng Tính toàn vẹn bộ nhớ (Memory integrity) trong Windows Security
Nếu công tắc không hoạt động ngay lập tức, Windows có thể báo hiệu một trình điều khiển (driver) hoặc ứng dụng lỗi thời đang gây xung đột. Trong trường hợp đó, hãy thử cập nhật hoặc cài đặt lại phần mềm bị ảnh hưởng. Khi mọi thứ đã tương thích, Tính toàn vẹn bộ nhớ sẽ được bật mà không gặp vấn đề gì.
Cài Đặt Bảo Vệ Khai Thác Lỗ Hổng (Exploit Protection) Cho Hệ Thống và Ứng Dụng
Hầu hết các mối đe dọa bảo mật đều cố gắng lừa bạn cài đặt thứ gì đó đáng ngờ, nhưng các khai thác (exploits) thì tinh vi hơn một chút. Thay vì yêu cầu quyền, chúng lén lút xâm nhập qua các lỗ hổng ẩn trong ứng dụng của bạn. Chỉ cần một lỗ hổng bị bỏ qua là đủ để kẻ tấn công chèn mã, chiếm quyền điều khiển một tiến trình hoặc âm thầm kiểm soát hệ thống của bạn.
Bảo vệ Khai thác lỗ hổng (Exploit Protection) giúp đóng những khoảng trống đó trước khi bất kỳ thứ gì độc hại có thể xâm nhập. Được tích hợp ngay trong Windows, nó hoạt động như một lá chắn tăng cường xung quanh các điểm yếu của phần mềm. Nó giám sát các kỹ thuật tấn công đã biết và tự động ngăn chặn chúng, ngay cả khi bản thân ứng dụng chưa được vá lỗi. Cho dù đó là trình duyệt, trình đọc PDF hay một chương trình hàng ngày khác, tính năng này giúp ngăn chặn các ứng dụng đó bị biến thành công cụ chống lại bạn.
Bạn sẽ tìm thấy nó trong Windows Security – hãy đến Kiểm soát ứng dụng & trình duyệt (App & browser control) và nhấp vào Cài đặt bảo vệ khai thác lỗ hổng (Exploit protection settings) ở cuối trang. Nó bao gồm hai phần: Cài đặt hệ thống (System settings), được bật mặc định, và Cài đặt chương trình (Programme settings), nơi bạn có thể tạo các quy tắc tùy chỉnh cho từng ứng dụng.
Mở cài đặt Bảo vệ Khai thác lỗ hổng (Exploit Protection) trong Windows Security
Để khóa một ứng dụng cụ thể, hãy chuyển đến tab Cài đặt chương trình (Programme settings) và nhấp vào Thêm chương trình để tùy chỉnh (Add program to customize). Chọn một ứng dụng hoặc tệp .exe của nó, sau đó bật các biện pháp phòng thủ nâng cao, chẳng hạn như Control Flow Guard, Data Execution Prevention, hoặc Mandatory ASLR, để chặn các kỹ thuật khai thác phổ biến.
Tùy chỉnh cài đặt Bảo vệ Khai thác lỗ hổng cho chương trình cụ thể trên Windows
Trừ khi bạn đang khắc phục sự cố hoặc khóa một ứng dụng có rủi ro cao, các cài đặt mặc định thường là đủ. Nhưng nếu bạn muốn kiểm soát nhiều hơn, Exploit Protection mang lại sự linh hoạt để tăng cường bảo mật hơn nữa.
Khắc Phục Vấn Đề Bảo Mật TPM Bằng Cách Đặt Lại Nhanh Chóng
TPM (Trusted Platform Module) là một chip nhỏ nhưng thiết yếu được tích hợp trong máy tính của bạn. Nó xử lý các tác vụ bảo mật quan trọng, chẳng hạn như lưu trữ khóa mã hóa và xác minh tính toàn vẹn của phần cứng.
Tuy nhiên, sau một bản cập nhật Windows lớn, thay đổi BIOS hoặc nâng cấp phần cứng, các vấn đề liên quan đến TPM đôi khi có thể xuất hiện. Bạn có thể gặp lỗi BitLocker, sự cố đăng nhập bằng Windows Hello hoặc cảnh báo về bộ xử lý bảo mật.
May mắn thay, hầu hết các vấn đề về TPM có thể được khắc phục bằng cách đặt lại nó thông qua Windows Security. Quá trình này sẽ xóa dữ liệu được lưu trữ và khởi tạo lại chip, thường khắc phục sự cố mà không ảnh hưởng đến các tệp cá nhân của bạn. Chỉ cần lưu ý rằng bạn có thể cần cấu hình lại một số tính năng như BitLocker hoặc Windows Hello sau đó.
Để đặt lại TPM, mở Windows Security, đi tới Bảo mật thiết bị (Device security), và nhấp vào Chi tiết bộ xử lý bảo mật (Security processor details). Sau đó, chọn Khắc phục sự cố bộ xử lý bảo mật (Security processor troubleshooting), chọn lý do đặt lại, và nhấn Xóa TPM (Clear TPM). PC của bạn sẽ khởi động lại để hoàn tất quá trình.
Xóa dữ liệu TPM để khắc phục sự cố bảo mật trong Windows 11
Nếu bạn không thấy bất kỳ tùy chọn TPM nào, bạn có thể cần phải bật TPM trong BIOS trước. Hãy kiểm tra cài đặt BIOS của bạn cho một mục nào đó gọi là TPM, fTPM hoặc PTT (tùy thuộc vào phần cứng của bạn), và đảm bảo rằng nó được bật trước khi thử lại.
Kiểm Soát Hoạt Động Của Gia Đình Với Tùy Chọn Gia Đình
Bảng Tùy chọn gia đình (Family options) trong Windows Security liên kết trực tiếp với Microsoft Family Safety, cung cấp cho bạn một nơi tập trung để thiết lập ranh giới và giám sát cách thiết bị của bạn được sử dụng.
Từ đây, bạn có thể quản lý thời gian sử dụng màn hình, giới hạn ứng dụng và trò chơi, lọc nội dung web và áp dụng các quy tắc cho mọi thành viên trong nhóm gia đình Microsoft của bạn. Điều này đặc biệt hữu ích để hướng dẫn việc sử dụng thiết bị của con cái và ngăn chặn chúng tiếp xúc với nội dung không an toàn hoặc tải xuống không được phép.
Để truy cập tính năng này, mở Windows Security, cuộn đến Tùy chọn gia đình (Family options), và nhấp vào Xem cài đặt gia đình (View family settings). Thao tác này sẽ đưa bạn đến bảng điều khiển Microsoft Family Safety trong trình duyệt, nơi bạn có thể tạo tài khoản trẻ em, đặt giới hạn và kiểm tra báo cáo hoạt động.
Truy cập Tùy chọn Gia đình (Parental Control) trong Windows Security để quản lý cài đặt
Những cài đặt này sẽ được liên kết với tài khoản Microsoft của con bạn và áp dụng cho bất kỳ thiết bị Windows nào mà chúng sử dụng. Nếu chúng cố gắng truy cập một thứ gì đó bị chặn, bạn sẽ nhận được thông báo và có thể chọn phê duyệt hoặc từ chối yêu cầu.
Windows Security ẩn chứa nhiều công cụ mạnh mẽ hơn bạn tưởng. Từ việc bảo vệ tệp tin nhạy cảm, chặn các mối đe dọa tiên tiến, đến việc kiểm soát cách sử dụng thiết bị trong gia đình, các tính năng này giúp bạn duy trì quyền kiểm soát và tăng cường an ninh cho hệ thống của mình. Nếu bạn chưa từng khám phá chúng, đây chính là thời điểm thích hợp để bắt đầu và đưa bảo mật Windows Security của bạn lên một tầm cao mới. Hãy chia sẻ kinh nghiệm hoặc câu hỏi của bạn về các tính năng này trong phần bình luận bên dưới nhé!
