Bạn đang cảm thấy chiếc máy tính của mình ngày càng ì ạch, khởi động lâu, mở ứng dụng chậm, và chuyển đổi giữa các tác vụ đầy khó chịu? Đừng vội nghĩ đến việc mua một chiếc PC hoàn toàn mới! Vấn đề có thể không nằm ở tuổi đời của máy, mà là ở tốc độ của ổ cứng. Nâng cấp lên một ổ cứng SSD NVMe có thể biến chiếc máy tính cũ kỹ của bạn thành một cỗ máy nhanh nhạy, hiện đại chỉ sau vài bước đơn giản, tiết kiệm đáng kể chi phí so với việc sắm sửa một thiết bị mới hoàn toàn.
PC Cũ Của Bạn Không “Cũ” Mà Chỉ Đơn Giản Là “Chậm”
Nếu bạn đang sở hữu một chiếc máy tính được sản xuất từ khoảng năm 2018-2019 trở lại đây, thì có lẽ tuổi đời không phải là nguyên nhân chính khiến máy hoạt động chậm chạp. Hầu hết các máy tính được sản xuất sau năm 2015 đều được trang bị bộ vi xử lý (CPU) đủ mạnh và bộ nhớ RAM đủ lớn để xử lý tốt các tác vụ hàng ngày như duyệt web, xem phim, làm việc văn phòng, và thậm chí là chơi game cơ bản.
Vấn đề thực sự có thể nằm ở ổ đĩa lưu trữ của bạn. Trong khi CPU và RAM đang sẵn sàng xử lý, thì ổ cứng truyền thống (HDD) hoặc thậm chí là một ổ SSD SATA cũ kỹ đang chật vật để theo kịp. Điều này tạo ra một “nút thắt cổ chai” (bottleneck) khiến toàn bộ hệ thống của bạn cảm thấy ì ạch, dù các linh kiện khác vẫn hoàn toàn có khả năng.
Khi ổ cứng lưu trữ chậm, mọi thứ trên máy tính đều trở nên chậm chạp. Máy tính mất nhiều thời gian để khởi động, việc mở ứng dụng và chuyển đổi giữa các chương trình đòi hỏi sự kiên nhẫn. Người dùng thường lầm tưởng rằng bộ vi xử lý của họ đã lỗi thời hoặc cần thêm RAM, nhưng lại bỏ qua khả năng ổ cứng không thể cung cấp dữ liệu đủ nhanh. Ổ cứng truyền thống (HDD) là thủ phạm tồi tệ nhất, nhưng ngay cả các ổ SSD SATA cũ hơn, so với ổ NVMe, cũng có thể tạo ra những độ trễ đáng kể.
Đây chính là lý do tại sao việc nâng cấp ổ cứng có thể có tác động ngang bằng, thậm chí còn lớn hơn, so với việc nâng cấp RAM. Trong khi một CPU mới có thể tăng tốc các tác vụ cụ thể, thì một ổ cứng nhanh hơn sẽ cải thiện mọi thao tác bạn thực hiện trên máy tính.
NVMe Vượt Trội Hơn SSD SATA Hiện Tại Như Thế Nào?
Nếu bạn đang sử dụng một ổ SSD SATA, bạn có thể nghĩ rằng mình đã đạt được hiệu suất tốt nhất, nhưng thực tế không phải vậy.
Ổ cứng NVMe kết nối trực tiếp với CPU thông qua các làn PCIe, bỏ qua các kết nối SATA cũ hơn. Điều này loại bỏ các trung gian, tạo ra một đường truyền dữ liệu nhanh hơn đáng kể. Trong khi SATA đạt tốc độ tối đa khoảng 600 MB/s, thì ngay cả các ổ NVMe cơ bản cũng dễ dàng đạt 3.500 MB/s, và một ổ NVMe PCIe 4.0 có thể đọc dữ liệu ở tốc độ lên tới 7000 MB/s.
Kết quả kiểm tra hiệu năng tốc độ đọc ghi của ổ SSD NVMe trên CrystalDiskMark
Tuy nhiên, các con số tốc độ thô không nói lên toàn bộ câu chuyện. Sự khác biệt thực sự nằm ở độ trễ (latency), tức là tốc độ phản hồi của ổ đĩa đối với các yêu cầu tệp nhỏ. Đây là điều bạn thực sự cảm nhận được trong quá trình sử dụng hàng ngày.
Khi bạn nhấp vào một ứng dụng, máy tính của bạn thực hiện hàng trăm yêu cầu tệp nhỏ. NVMe xử lý các tác vụ này gần như ngay lập tức, trong khi các ổ SATA tạo ra những độ trễ nhỏ tích tụ theo thời gian. Kết quả là hiệu suất nhanh nhạy hơn trên tất cả các tác vụ liên quan đến lưu trữ.
Ổ NVMe cũng sử dụng ít tài nguyên hệ thống hơn vì chúng không phụ thuộc vào bộ điều khiển SATA. Ngoài ra, khi phần mềm ngày càng đòi hỏi nhiều hơn, NVMe cung cấp cho bạn không gian để phát triển. Nếu bạn không chắc liệu máy tính của mình có hỗ trợ NVMe hay không, hãy kiểm tra các khe cắm NVMe trên bo mạch chủ của bạn để xác định.
Bạn Không Cần Một Ổ NVMe Đắt Tiền Nhất
Tin tôi đi, đừng quá sa đà vào những lời quảng cáo hào nhoáng. Bạn không cần ổ NVMe nhanh nhất hoặc đắt nhất để thấy được những cải thiện vượt bậc. Thay vào đó, điểm tối ưu là một ổ M.2 PCIe 4.0 X4 1TB, vì ổ NVMe 1TB thường có giá mỗi gigabyte thấp nhất.
Hình ảnh ổ cứng SSD NVMe M.2 Samsung 990 Pro mà người dùng đang cầm
Bạn thường có thể tìm thấy một ổ đĩa như vậy từ các thương hiệu uy tín, với mức giá dao động từ 60 đến 100 USD. Những ổ đĩa này mang lại hiệu suất tuyệt vời mà không có các tính năng cao cấp không cần thiết mà bạn sẽ không bao giờ sử dụng. Dưới đây là giải thích các thông số kỹ thuật chính của ổ M.2 PCIe 4.0 X4 1TB:
- M.2: Loại đầu nối vật lý và yếu tố hình thức (thiết kế nhỏ gọn, dạng thanh).
- PCIe: Giao thức giao tiếp kết nối với bo mạch chủ của bạn.
- 4.0: Thế hệ PCIe (phiên bản mới hơn có băng thông cao hơn).
- X4: Sử dụng bốn làn PCIe để truyền dữ liệu (tối đa cho ổ đĩa tiêu dùng).
- 1TB: Dung lượng lưu trữ (1.000 GB).
Phiên bản PCIe quyết định tốc độ dữ liệu có thể truyền giữa ổ đĩa và bo mạch chủ của bạn. Một ổ PCIe 4.0 nhanh hơn ổ PCIe 3.0 nếu bo mạch chủ của bạn hỗ trợ nó. Sau đây là phân tích tốc độ của các phiên bản PCIe khác nhau:
- PCIe 3.0 X4: Tiêu chuẩn cũ hơn, tốc độ tối đa khoảng 3.500 MB/s.
- PCIe 4.0 X4: Tiêu chuẩn được sử dụng phổ biến nhất, tốc độ tối đa khoảng 7.000 MB/s.
- PCIe 5.0 X4: Tiêu chuẩn mới nhất, tốc độ tối đa khoảng 14.000 MB/s (đắt tiền, lợi ích thực tế tối thiểu).
Các ổ M.2 có nhiều kích thước khác nhau, với các số chỉ chiều rộng và chiều dài tính bằng milimét. Có bốn yếu tố hình thức M.2 phổ biến:
- 2242: Kích thước nhỏ gọn (rộng 22mm, dài 42mm).
- 2260: Phiên bản ngắn hơn (rộng 22mm, dài 60mm).
- 2280: Phổ biến nhất (rộng 22mm, dài 80mm).
- 22110: Phiên bản dài hơn (rộng 22mm, dài 110mm, hiếm gặp ở PC tiêu dùng).
Hầu hết các bo mạch chủ máy tính để bàn và laptop đều sử dụng yếu tố hình thức 2280, vì vậy đó là lựa chọn an toàn nhất trừ khi bạn đặc biệt cần một ổ đĩa ngắn hơn.
Tuy nhiên, nếu bạn mua ổ đĩa dung lượng lớn hơn 1TB, hãy cân nhắc sử dụng tản nhiệt, vì các ổ đĩa lớn hơn tạo ra nhiều nhiệt hơn trong các tác vụ chuyên sâu. Do đó, một bộ tản nhiệt cho M.2 NVMe giúp duy trì nhiệt độ ổn định, cho phép bạn khai thác nhiều hiệu suất hơn từ ổ SSD NVMe của mình.
Ngoài dung lượng, hãy bỏ qua các mẫu “gaming” hoặc “pro” trừ khi bạn có nhu cầu cụ thể. Những ổ đĩa này thường có giá cao hơn 50% nhưng chỉ mang lại những lợi ích nhỏ mà bạn sẽ không nhận thấy trong quá trình sử dụng hàng ngày. Sự khác biệt giữa một ổ đĩa tầm trung tốt và một ổ đĩa cao cấp là không đáng kể đối với các tác vụ thông thường.
Quan trọng hơn, điều quan trọng là hiệu suất ổn định trên các kích thước tệp khác nhau và hoạt động đáng tin cậy theo thời gian. Một ổ đĩa tầm trung vững chắc từ các thương hiệu như Samsung, Western Digital hoặc Crucial sẽ phục vụ bạn tốt hơn một mẫu quá đắt.
Khi Nào Nâng Cấp Này Là Hiệu Quả Nhất
Việc nâng cấp này hoạt động hiệu quả nhất trong những trường hợp cụ thể. Nếu PC của bạn từ năm 2016 trở đi và cảm thấy ì ạch mặc dù có cấu hình khá, thì một ổ NVMe có thể sẽ giải quyết vấn đề của bạn.
Những chiếc máy tính vẫn đang sử dụng ổ cứng truyền thống (HDD) sẽ thấy sự cải thiện rõ rệt nhất. Nếu bạn chuyển từ HDD sang NVMe, sự khác biệt có thể là “một trời một vực” khi thời gian khởi động giảm từ vài phút xuống vài giây, và các ứng dụng khởi chạy gần như ngay lập tức.
Phần tuyệt vời nhất là bạn không cần cài đặt lại mọi thứ từ đầu. Bạn có thể nhân bản (clone) ổ cứng hiện có sang ổ SSD mới và giữ nguyên tất cả các chương trình và tệp của mình.
Laptop đặc biệt lý tưởng cho việc nâng cấp này vì bạn thường không thể dễ dàng nâng cấp CPU hoặc thêm RAM. Việc thay thế bằng NVMe mang lại cho bạn một sự tăng cường hiệu suất đáng kể mà không cần đến sự phức tạp của việc thay đổi phần cứng lớn.
Hình ảnh khe cắm ổ cứng SSD NVMe M.2 trên laptop Tecno Megabook T1 với các ốc vít Torx
Khi Nào Bạn Nên Cân Nhắc Nâng Cấp Khác Trước
Một số trường hợp đòi hỏi các ưu tiên nâng cấp khác trước tiên. Các hệ thống cũ hơn từ trước năm 2016 thường hoàn toàn không có khe cắm M.2, khiến việc nâng cấp NVMe trở nên bất khả thi. Trong khi đó, các PC có dưới 8GB RAM có lẽ nên nâng cấp bộ nhớ trước khi nâng cấp ổ cứng, vì bạn sẽ gặp phải các nút thắt cổ chai ở những nơi khác.
Và nếu máy tính của bạn đã chạy ổ NVMe, bạn sẽ không thấy nhiều cải thiện. Điều tương tự cũng đúng với các CPU lỗi thời, chúng có thể gặp khó khăn ngay cả với bộ nhớ nhanh hơn, vì bộ xử lý trở thành yếu tố giới hạn.
Mặc dù vậy, nếu bạn có ngân sách eo hẹp, đừng bỏ qua việc nâng cấp lên SSD SATA — nó vẫn mang lại lợi ích lớn so với ổ cứng truyền thống. Với chi phí dưới 100 USD, bạn có thể biến một chiếc máy tính ì ạch thành một thiết bị hoạt động nhanh nhạy và hiện đại trở lại. Đôi khi, những nâng cấp đơn giản nhất thực sự tạo ra sự khác biệt lớn nhất.
Bạn đã nâng cấp ổ cứng cho máy tính của mình chưa? Bạn thấy hiệu quả thế nào? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới!
