Trong suốt thời gian dài, tôi đã tin dùng Notion để tổ chức các ghi chú có cấu trúc, quản lý dự án và lưu trữ nhiều thông tin quan trọng khác. Notion là một công cụ mạnh mẽ với vô vàn tính năng, nhưng càng cố gắng đẩy giới hạn của nó, tôi càng cảm thấy ứng dụng này trở nên lộn xộn và chậm chạp hơn. Sau nhiều cân nhắc kỹ lưỡng, tôi đã quyết định chuyển sang Obsidian vào năm ngoái, và thực sự yêu thích trải nghiệm mà nó mang lại. Bài viết này sẽ đi sâu vào 7 lý do chính khiến tôi tin rằng Obsidian là một sự thay thế xứng đáng cho Notion, đặc biệt đối với những ai ưu tiên quyền riêng tư, hiệu suất và khả năng tùy biến sâu rộng trong hành trình quản lý tri thức cá nhân.
1. Truy Cập Ngoại Tuyến Hoàn Toàn
Notion là một ứng dụng ghi chú hoàn toàn dựa trên nền tảng đám mây, đồng nghĩa với việc tất cả các ghi chú của bạn được lưu trữ trên máy chủ của họ. Mặc dù cách tiếp cận này mang lại sự tiện lợi khi bạn có thể đăng nhập vào tài khoản Notion trên bất kỳ thiết bị nào và dễ dàng truy cập tất cả ghi chú của mình, nhưng nó phải đánh đổi bằng khả năng truy cập ngoại tuyến. Vì các ghi chú của bạn luôn nằm trên máy chủ trực tuyến của Notion, bạn luôn cần kết nối internet để truy cập hoặc chỉnh sửa chúng.
Bạn có thể sử dụng Notion ở chế độ ngoại tuyến ở một mức độ nào đó bằng cách mở ghi chú cần truy cập khi có mạng và để ứng dụng hoặc tab trình duyệt mở trong nền, nhưng điều này lại gây ra một số vấn đề. Thứ nhất, bạn chỉ có thể truy cập một ghi chú duy nhất. Thứ hai, nó tiềm ẩn rủi ro mất các thay đổi chưa được đồng bộ hóa, dù là do kết nối internet không ổn định hay do bạn vô tình đóng ứng dụng hoặc tab trình duyệt.
Ứng dụng Notion trên MacBook hiển thị thông báo không có kết nối internet, minh họa hạn chế truy cập ngoại tuyến.
Mặt khác, Obsidian áp dụng phương pháp ưu tiên cục bộ, trong đó tất cả các ghi chú trong kho lưu trữ (vault) của bạn được lưu trữ cục bộ trên thiết bị theo mặc định; bạn sau đó cần thiết lập đồng bộ hóa để đảm bảo các ghi chú của bạn có sẵn trên tất cả các thiết bị và có thể được truy cập hoặc chỉnh sửa mà không bị gián đoạn. Tôi thích cách tiếp cận này hơn vì nó cho phép tôi truy cập các ghi chú hiện có và tạo ghi chú mới ngay cả khi tôi đang di chuyển hoặc ở một nơi có kết nối internet kém tin cậy.
2. Quyền Sở Hữu Dữ Liệu và Quyền Riêng Tư
Vì kho Obsidian của bạn chủ yếu nằm trên bộ nhớ cục bộ của thiết bị, bạn có toàn quyền kiểm soát ai có thể truy cập các ghi chú của mình. Điều này khá yên tâm đối với những người có một số ghi chú chứa thông tin cá nhân trong kho của họ, vì bạn có thể yên tâm rằng dữ liệu của mình sẽ không được tự động tải lên máy chủ bên ngoài trừ khi bạn tự thiết lập nó.
Nói về việc này, bạn phải đưa các ghi chú của mình lên mạng nếu muốn chúng có thể truy cập trên tất cả các thiết bị của bạn. Bạn có thể làm điều đó theo một vài cách. Phương pháp dễ nhất là đăng ký Obsidian Sync, một dịch vụ trả phí tự động đồng bộ hóa ghi chú giữa kho của bạn và máy chủ của Obsidian. Ngoài ra, nếu bạn muốn một giải pháp miễn phí, bạn có thể đặt kho Obsidian của mình vào một thư mục trên dịch vụ đám mây của bên thứ ba như Dropbox hoặc Google Drive và đồng bộ hóa nó. Hoặc bạn có thể tự host nó trên máy chủ của riêng mình để kiểm soát nhiều hơn.
Màn hình cài đặt plugin Remotely Save trong Obsidian trên MacBook, hỗ trợ đồng bộ dữ liệu ghi chú an toàn.
Tôi đã từng phụ thuộc vào Dropbox và plugin Remotely Save để giữ cho các ghi chú Obsidian của mình được đồng bộ hóa trong thời gian dài. Nhưng gần đây tôi đã thiết lập một máy chủ gia đình để tự host một số thứ, và giờ đây tôi cũng sử dụng nó để lưu trữ các ghi chú Obsidian của mình. Cách tiếp cận này mang lại cho tôi quyền sở hữu hoàn toàn các ghi chú, mang đến sự riêng tư tốt hơn và sự tự tin để lưu trữ thông tin cá nhân trong kho Obsidian của tôi một cách an toàn.
3. Hiệu Suất và Độ Phản Hồi Nhanh
Một nhược điểm đáng chú ý khác của việc không có chế độ ngoại tuyến đầy đủ là hiệu suất giảm sút. Bởi vì Notion lưu trữ các ghi chú của bạn trên máy chủ của họ, bạn cần có kết nối internet ổn định để truy cập và chỉnh sửa chúng.
Tuy nhiên, có những lúc bạn có thể có kết nối chậm hoặc không ổn định. Khi điều này xảy ra, việc tải các trang – đặc biệt là các trang phức tạp (với nhiều yếu tố) hoặc những trang có cơ sở dữ liệu lớn – có thể mất thêm vài giây, dẫn đến trải nghiệm kém phản hồi.
Điều này không xảy ra với Obsidian. Cách tiếp cận ưu tiên ngoại tuyến của nó cho phép bạn truy cập tức thì vào các ghi chú ngay khi bạn mở ứng dụng, bất kể kết nối internet của bạn tốt hay xấu. Điều này có nghĩa là thời gian chờ ít hơn và điều hướng giữa các ghi chú nhanh hơn, khiến nó trở nên lý tưởng cho những người coi trọng tốc độ và quy trình làm việc không bị gián đoạn.
Bảng biểu được định dạng trong một ghi chú Obsidian trên MacBook, thể hiện khả năng hiển thị nhanh chóng và mượt mà.
Bên cạnh đó, một điểm cộng khác cho Obsidian là nó có các ứng dụng phản hồi nhanh trên tất cả các nền tảng. Chắc chắn, nhiều người sẽ thấy giao diện ứng dụng kém hiện đại hơn Notion, nhưng tôi không ngại đánh đổi điều đó để có hiệu suất tốt hơn.
4. Hỗ Trợ Markdown Toàn Diện
Như đã đề cập, Obsidian lưu trữ các ghi chú của bạn dưới dạng tệp Markdown (.md) để tạo điều kiện di chuyển và truy cập trên các ứng dụng hoặc công cụ ghi chú khác hỗ trợ Markdown. Nhưng đó không phải là tất cả: việc hỗ trợ Markdown hoàn chỉnh có nghĩa là bạn có thể định dạng và tạo kiểu ghi chú nhanh chóng và hiệu quả hơn nhiều.
Tôi thấy điều này thực sự hữu ích khi làm việc với các ghi chú dài hoặc có cấu trúc, vì nó hợp lý hóa quy trình ghi chú và chỉnh sửa, giúp tôi không phải mất công áp dụng định dạng cho từng yếu tố riêng biệt. Việc bắt đầu với Markdown có thể cảm thấy khó khăn, đặc biệt nếu đây là lần đầu tiên bạn sử dụng. Nhưng một khi đã quen, bạn sẽ không muốn quay lại.
Ghi chú được soạn thảo bằng cú pháp Markdown trong ứng dụng Obsidian trên MacBook, minh họa sự linh hoạt trong định dạng nội dung.
Ngược lại, Notion chỉ cung cấp hỗ trợ Markdown hạn chế. Mặc dù nó có thể hiển thị một số yếu tố được định dạng Markdown, nhưng bạn không thể sử dụng nó để thêm tất cả các loại nội dung vào một trang, cũng như không thể định dạng ghi chú đúng cách vì không có cách nào để xem hoặc chỉnh sửa mã nguồn Markdown thô. Do đó, bạn phải dựa vào menu hoặc phím tắt để định dạng ghi chú của mình, điều này kém hiệu quả hơn nhiều so với việc sử dụng Markdown.
5. Tổ Chức Dữ Liệu Dựa Trên Thư Mục
Việc tổ chức ghi chú trên Notion được xây dựng xung quanh các trang, nghĩa là nó coi mỗi ghi chú trong không gian làm việc của bạn như một trang. Bạn có thể tạo bao nhiêu trang tùy thích. Hơn nữa, bạn cũng có khả năng tạo các trang con khi muốn mô phỏng cấu trúc ghi chú phân cấp. Mặc dù sự linh hoạt này cho phép ghi chú sâu sắc, có liên kết chặt chẽ, nhưng nó lại giữ nội dung của bạn bị giới hạn trong nền tảng.
Trong khi đó, Obsidian dựa vào hệ thống tổ chức dựa trên thư mục, rất giống với hệ thống tệp trên máy tính. Bạn có khả năng tạo bao nhiêu thư mục trong kho của mình tùy thích, các thư mục này có thể được chia nhỏ thành các thư mục con. Bất kỳ ghi chú nào bạn tạo về cơ bản là một tệp bên trong một trong các thư mục này.
Cấu trúc thư mục được tổ chức khoa học trong ứng dụng Obsidian trên MacBook, giúp quản lý ghi chú hiệu quả.
Tôi thấy cách tiếp cận của Obsidian tốt hơn ở đây vì một số lý do. Thứ nhất, vì các ghi chú của bạn về cơ bản là các tệp, nên việc di chuyển chúng giữa các thư mục con và thư mục rất dễ dàng. Thứ hai, nó cho phép bạn tạo các thư mục chuyên dụng cho các dự án khác nhau, vì vậy bạn có thể giữ tất cả các ghi chú liên quan ở một nơi và từ đó, tìm và quản lý chúng dễ dàng. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, vì các ghi chú này về cơ bản là các tệp Markdown, nó giúp quá trình di chuyển chúng sang các ứng dụng hoặc nền tảng ghi chú khác hỗ trợ Markdown khá đơn giản.
6. Chế Độ Xem Đồ Thị (Graph View)
Graph View là một tính năng nổi bật trong Obsidian. Về cơ bản, nó tạo ra một bản đồ trực quan về mối quan hệ giữa các ghi chú khác nhau trong kho của bạn để cung cấp cái nhìn tổng quan về cách các ghi chú của bạn được kết nối với nhau. Mỗi ghi chú trong đồ thị xuất hiện dưới dạng một vòng tròn (hoặc nút), với các đường chạy giữa các ghi chú biểu thị liên kết.
Chế độ xem đồ thị (Graph View) của kho ghi chú Obsidian trên MacBook, hiển thị mạng lưới liên kết giữa các ý tưởng.
Cách tiếp cận này giúp dễ dàng xem cách các ghi chú và chủ đề khác nhau trong kho của bạn liên quan đến nhau. Bằng cách đó, bạn có thể dễ dàng và nhanh chóng phát hiện các ghi chú mồ côi và kết nối chúng với các ghi chú liên quan nếu cần. Graph View cũng giúp bạn tìm thấy những khoảng trống trong kiến thức của mình và hiển thị nội dung trùng lặp để bạn có thể thực hiện các hành động cần thiết để tinh chỉnh cơ sở kiến thức của mình.
Notion, so với Obsidian, thiếu hỗ trợ Graph View. Mặc dù bạn có thể sử dụng một số cách giải quyết nhất định để có được biểu diễn trực quan về các kết nối giữa các ghi chú của mình, nhưng chúng khá tẻ nhạt, và không có giải pháp nào có thể mô phỏng trải nghiệm bạn có được với Obsidian. Khi mới chuyển đổi, tôi không nghĩ Graph View sẽ tạo ra nhiều sự khác biệt ban đầu, nhưng sau khi sử dụng nó, tôi nhận thấy nó vô giá trong việc tổ chức các ghi chú trong kho của mình.
7. Khả Năng Tùy Biến Chuyên Sâu Với Plugin
Obsidian có một bộ tính năng mở rộng theo mặc định. Tuy nhiên, khả năng của nó không dừng lại ở đó. Ứng dụng này cũng hỗ trợ các plugin, cho phép bạn mở rộng chức năng của nó hơn nữa. Bạn thậm chí có thể tìm thấy các tiện ích mở rộng để tùy chỉnh giao diện tổng thể của kho theo sở thích của mình.
Bạn sẽ tìm thấy hai loại plugin trong Obsidian: Core Plugins (Plugin cốt lõi) và Community Plugins (Plugin cộng đồng). Core Plugins được phát triển và duy trì bởi nhóm Obsidian, trong khi Community Plugins được phát triển bởi các nhà phát triển bên thứ ba và cho phép bạn làm những điều mà theo mặc định không thể thực hiện được.
Giao diện tab Community Plugins trong Obsidian trên MacBook, cho phép người dùng tùy biến và mở rộng tính năng ứng dụng.
Một số Core Plugins mà tôi đã bật bao gồm Word Count để hiển thị số từ trong thanh trạng thái, Backlinks để hiển thị các liên kết từ các tệp khác đến tệp hiện tại, Command Palette để nhanh chóng truy cập và kích hoạt các lệnh thiết yếu, Web Viewer để mở các liên kết web bên trong Obsidian, và File Recovery để dễ dàng khôi phục các thay đổi đối với một tệp khi cần.
Tương tự, tôi cũng sử dụng rất nhiều Community Plugins. Một vài cái tên đáng chú ý bao gồm Advanced Tables để cải thiện định dạng và thao tác bảng, Editing Toolbar để thêm một cMenu đã sửa đổi với tất cả các công cụ thiết yếu ở đầu màn hình, và Homepage để có một bảng điều khiển tùy chỉnh cho kho của bạn mà bạn được chào đón mỗi khi mở ứng dụng.
Tôi cũng không thể sống thiếu các plugin này: Kanban để tạo bảng kanban, Find Orphaned Files and Broken Links để tìm các tệp mồ côi và liên kết hỏng trong kho, Excalidraw để tạo sơ đồ, và Mind Map để hiển thị ghi chú Markdown dưới dạng bản đồ tư duy.
Thư viện plugin của Obsidian không ngừng mở rộng, cho phép bạn nâng cao và cá nhân hóa trải nghiệm của mình trên nền tảng, để bạn có thể tận dụng tối đa nó. Trong khi đó, việc thiếu hỗ trợ plugin trên Notion là một thiếu sót lớn, vì điều đó có nghĩa là bạn bị giới hạn ở các chức năng có sẵn theo mặc định — trừ khi Notion thêm các tính năng mới — điều này là một điểm trừ lớn đối với tôi.
Nhìn chung, đây là những lý do chính khiến tôi thấy Obsidian là một ứng dụng ghi chú tốt hơn cho nhu cầu của mình. Ngoài những điều này, tôi cũng thích Obsidian vì nó hỗ trợ chế độ xem chia đôi (split view), giúp đơn giản hóa việc xem và làm việc trên các ghi chú khác nhau cùng một lúc, và thực tế là, không giống như Notion, gói miễn phí của nó cung cấp quyền truy cập vào gần như toàn bộ bộ tính năng.
Dù vậy, tôi vẫn ngưỡng mộ một số chức năng nhất định trong Notion, như hệ thống cơ sở dữ liệu siêu linh hoạt, thư viện mẫu phong phú và tích hợp bên thứ ba toàn diện. Tôi rất muốn Obsidian mang những điều này vào, vì điều đó sẽ khiến nó trở thành một công cụ mạnh mẽ hơn nữa. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về sự lựa chọn giữa Notion và Obsidian bên dưới, hoặc khám phá thêm các bài viết về công nghệ khác trên thuthuatonline.net!
