An ninh mạng tại nhà của bạn quan trọng hơn bạn nghĩ rất nhiều. Trong bối cảnh các mối đe dọa trực tuyến ngày càng tinh vi, việc bảo vệ mạng gia đình là ưu tiên hàng đầu. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp để củng cố hệ thống mạng của mình, phân đoạn mạng (network segmentation) là một kỹ thuật đơn giản nhưng hiệu quả, giúp nâng cao đáng kể bảo mật và hiệu suất Wi-Fi, mang lại trải nghiệm kết nối ổn định và an toàn hơn cho mọi thiết bị trong ngôi nhà của bạn.
Sử Dụng Mạng Riêng Biệt Cho Thiết Bị Khách
Một trong những kỹ thuật đơn giản và hiệu quả nhất để phân đoạn lưu lượng truy cập trên mạng gia đình là thiết lập một mạng riêng biệt dành cho khách đến nhà bạn. Hầu hết các bộ định tuyến (router) hiện đại đều hỗ trợ mạng 5GHz, cho phép bạn giải phóng băng tần 2.4GHz cho các thiết bị phụ mà bạn không muốn chúng nằm trên mạng chính của mình.
Việc thiết lập mạng riêng cho thiết bị khách mang lại hai lợi ích lớn. Thứ nhất, nó đảm bảo rằng những người truy cập Wi-Fi của bạn không thể truy cập vào các thiết bị cá nhân khác của bạn qua mạng. Thứ hai, nó giúp phân chia băng thông, đảm bảo các thiết bị chính của bạn nhận được tốc độ tốt nhất có thể. Tôi đã dừng việc chia sẻ mật khẩu Wi-Fi chính với khách, thay vào đó tôi thiết lập một mạng riêng biệt. Hầu hết các router đều có thể lưu trữ nhiều SSID hoặc mạng, nghĩa là bạn có thể tạo một mạng mới với mật khẩu dễ hơn mà không mất nhiều thời gian. Sau đó, bạn có thể đưa mật khẩu này cho khách và họ có thể kết nối internet mà không làm chậm băng thông hoặc truy cập vào các thiết bị cá nhân của bạn.
Router Wi-Fi với bốn ăng-ten đặt trên bàn, minh họa mạng gia đình được phân đoạn
Tách Thiết Bị IoT Sang Một Router Riêng Biệt
Việc thiết lập các thiết bị IoT (Internet of Things) như đèn thông minh, camera an ninh và các thiết bị nhà thông minh khác trên một router riêng biệt là một ý tưởng rất tốt. Điều này tạo ra một hàng rào kỹ thuật số giữa các thiết bị IoT và mạng chính của bạn, đảm bảo rằng các tiện ích của bạn vẫn an toàn ngay cả khi tin tặc truy cập được vào chúng. Đây cũng là một cách hữu ích để tái sử dụng một router cũ không còn dùng nữa.
Ngoài ra, như đã đề cập, việc có các thiết bị này trên một mạng riêng biệt có nghĩa là chúng sẽ không ảnh hưởng đến hiệu suất internet trên các thiết bị chính của bạn, đặc biệt nếu bạn có số lượng lớn thiết bị. Bạn cũng có thể thay đổi router chính của mình, chẳng hạn như đổi tên mạng hoặc mật khẩu, mà không cần phải cập nhật lại cài đặt cho mọi thiết bị thông minh bạn đang sử dụng.
Một điều cần lưu ý khác là băng tần Wi-Fi. Hầu hết các thiết bị IoT sử dụng băng tần 2.4GHz, vốn cung cấp phạm vi phủ sóng tốt hơn. Nếu bạn có nhiều thiết bị thông minh, một router duy nhất có thể không xử lý được hết. Chuyển bớt các thiết bị này sang một router thứ hai hoạt động như một điểm truy cập (access point) có thể giúp giảm thiểu vấn đề này.
Vô Hiệu Hóa WPS Trên Băng Tần Wi-Fi Chính
Khi mạng Wi-Fi chính của bạn không còn thiết bị IoT và khách có mạng riêng, bạn có thể tiến hành vô hiệu hóa tính năng WPS (Wi-Fi Protected Setup) trên mạng chính. WPS giúp việc kết nối vào mạng trở nên dễ dàng, loại bỏ nhu cầu nhập mật khẩu, nhưng nó có một số lỗ hổng có thể khiến router của bạn gặp rủi ro bảo mật nghiêm trọng.
Nút WPS trên router Wi-Fi, minh họa tính năng cần vô hiệu hóa để tăng cường bảo mật
Các router dân dụng cung cấp một số cách triển khai WPS. Phổ biến nhất là nút nhấn WPS, yêu cầu bạn nhấn nút “WPS” trên router để bắt đầu kết nối trên thiết bị của bạn. Một cách triển khai phổ biến khác yêu cầu bạn nhập mã PIN. Bất kể cách tiếp cận nào, WPS đều không an toàn do lỗ hổng PIN WPS. Lỗ hổng này cho phép kẻ tấn công thực hiện tấn công vét cạn (brute-force) mã PIN WPS trên router của bạn và truy cập vào mạng. Nhiều router đã bắt đầu vô hiệu hóa WPS mặc định, nhưng nếu bạn đang sử dụng một router cũ hơn, việc tắt WPS là một trong những thay đổi cấu hình đầu tiên bạn nên thực hiện để đảm bảo an toàn cho mạng gia đình.
Điều Chỉnh Cài Đặt Trên Router Chính Của Bạn
Nói về các thay đổi cấu hình, nếu bạn đã thực hiện các điều chỉnh nêu trên, nhiều khả năng bạn đã có cái nhìn khá rõ về những thiết bị nào sẽ sử dụng trên mạng chính của mình. Điều này giúp việc thiết lập router cho cả bảo mật và hiệu suất trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.
Ví dụ, bạn có thể triển khai danh sách trắng (whitelist) các thiết bị được phép kết nối vào Wi-Fi. Điều này đảm bảo rằng ngay cả khi mật khẩu mạng chính của bạn bị lộ, router sẽ tự động chặn mọi kết nối đến trừ khi chúng đến từ một thiết bị đã được nhận diện trước.
Router với bốn ăng-ten trên bàn, biểu tượng cho việc điều chỉnh cài đặt để tối ưu hiệu suất mạng
Bạn có thể thiết lập QoS (Quality of Service) trên router để ưu tiên lưu lượng truy cập hoặc thậm chí khắc phục các vấn đề tắc nghẽn mạng mà không phải lo lắng về việc mọi thiết bị đèn thông minh trong nhà hoạt động bất thường. Tôi khuyên bạn nên phân tích mạng Wi-Fi của mình để tìm các điểm yếu, đảm bảo bạn đang tận dụng tối đa phạm vi phủ sóng và sử dụng đúng các kênh và băng tần.
Việc phân đoạn mạng gia đình không chỉ cải thiện bảo mật cơ bản mà còn giúp mạng nhanh hơn và thuận tiện hơn trong việc thay đổi các cài đặt mà nếu không, có thể gây ra sự hỗn loạn cho các thiết bị thông minh được kết nối. Mặc dù có thể đòi hỏi một số công việc ban đầu, nhưng nó mang lại lợi ích lâu dài đáng kể. Hãy bắt đầu xây dựng một mạng lưới mạnh mẽ và an toàn hơn ngay hôm nay!
