Mã QR (Quick Response code) đã trở thành một phần quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, từ việc xem menu nhà hàng, thanh toán hóa đơn cho đến truy cập website. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng đi kèm với rủi ro tiềm ẩn. Mã QR giả mạo hoặc độc hại có thể dẫn bạn đến các trang web lừa đảo (phishing), tải xuống phần mềm độc hại, hoặc đánh cắp thông tin cá nhân. Việc nhận biết và phòng tránh những mã QR nguy hiểm này là vô cùng quan trọng để bảo vệ dữ liệu và thiết bị của bạn. Dưới đây là những cách giúp bạn kiểm tra và tránh xa các mối đe dọa từ mã QR giả mạo.
Kiểm Tra Mã QR Có Bị Can Thiệp Vật Lý Không
Các công ty sử dụng mã QR cho rất nhiều mục đích hợp pháp. Tuy nhiên, những kẻ lừa đảo tinh vi đã học được cách dán chồng một mã QR khác lên vị trí của mã gốc. Mã QR mới này thường dẫn đến một trang web giả mạo được thiết lập để đánh cắp thông tin hoặc phát tán mã độc. Nếu không cẩn thận, bạn có thể vô tình quét phải một mã như vậy.
Để đảm bảo an toàn, hãy luôn kiểm tra kỹ bản thân mã QR. Đôi khi, kẻ gian sẽ dán mã QR của chúng lên trên mã gốc. Vì vậy, nếu bạn thấy một mã QR có dấu hiệu bị dán đè hoặc trông không tự nhiên, hãy cẩn trọng. Mặc dù không phải lúc nào cũng là lừa đảo (ví dụ: một nhà hàng có thể dán mã QR mới cho menu cập nhật), nhưng việc kiểm tra kỹ lưỡng vẫn rất đáng giá.
Mã QR để kết nối thiết bị thông minh, minh họa nguy cơ mã QR bị dán đè
Phân Tích Ngữ Cảnh Xung Quanh Mã QR
Khi bạn nhìn thấy một mã QR và băn khoăn liệu nó có phải là giả mạo hay không, hãy thử xem xét ngữ cảnh xung quanh nó. Đôi khi, “môi trường” mà mã QR xuất hiện có thể cho bạn biết đó có phải là một trò lừa đảo hay không.
Ví dụ, mã QR có vẻ lạc lõng không? Có thể bạn nhận được một email yêu cầu truy cập một trang web, nhưng thay vì cung cấp URL trực tiếp, nó lại yêu cầu bạn quét một mã QR. Đây có thể là một thủ đoạn để che giấu URL độc hại. Hoặc có thể email rất mơ hồ, không thực sự cho bạn biết bạn đang quét cái gì – đó cũng là một dấu hiệu đáng ngờ.
Tương tự, nếu mã QR là một phần của email hoặc tờ rơi, và có điều gì đó về văn phong của tin nhắn “không ổn”, đó là một lá cờ đỏ khác. Chẳng hạn, nếu tin nhắn yêu cầu bạn quét mã QR có những đặc điểm giống với các ví dụ phổ biến của các cuộc tấn công phishing và lừa đảo, rất có thể mã QR đó sẽ không dẫn bạn đến một nơi an toàn. Hay những mã QR được dán tùy tiện ở trạm xe buýt hoặc trên tường trung tâm thương mại? Chúng rất có thể là lừa đảo.
Người dùng đang quét mã QR trên điện thoại, nhấn mạnh việc phân tích ngữ cảnh
Kiểm Tra Kỹ Trang Web Hoặc Ứng Dụng Mà Mã QR Dẫn Đến
May mắn thay, một mã QR độc hại sẽ không ngay lập tức lây nhiễm điện thoại của bạn và đánh cắp dữ liệu ngay khi bạn quét nó. Bạn vẫn có cơ hội để phân tích nơi mã đưa bạn đến và xác định xem nó có hợp pháp hay không.
Một số ứng dụng quét mã QR sẽ hiển thị URL mà nó đang cố gắng đưa bạn đến. Từ đó, bạn có thể áp dụng các cách phổ biến để nhận diện một trang web lừa đảo (phishing website) bằng cách phân tích URL và tìm kiếm bất kỳ điều gì đáng ngờ. Hãy kiểm tra các yếu tố như:
- Giao thức bảo mật HTTPS: Đảm bảo URL bắt đầu bằng
https://(có khóa bảo mật). - Tên miền: Kiểm tra kỹ tên miền có bị sai chính tả (ví dụ: go0gle.com thay vì google.com) hoặc có đuôi tên miền lạ (ví dụ: .xyz, .top thay vì .com, .vn).
- Chất lượng trang web: Trang web giả mạo thường có lỗi chính tả, thiết kế kém chuyên nghiệp.
Nếu mã QR tuyên bố sẽ đưa bạn đến tải xuống một ứng dụng, hãy đảm bảo rằng nó dẫn bạn đến Google Play Store hoặc Apple App Store chính thức. Kẻ lừa đảo thường tạo ra các trang web giả mạo trông giống hệt các cửa hàng ứng dụng thật, nhưng ứng dụng được tải xuống thực chất lại chứa mã độc. Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào, hãy ghi lại tên ứng dụng mà mã QR muốn bạn tải xuống, sau đó tự mở cửa hàng ứng dụng và tìm kiếm, tải xuống thủ công từ đó. Bằng cách này, bạn sẽ đảm bảo mình có được phiên bản chính thức thay vì một ứng dụng giả mạo.
Biểu tượng HTTPS trên thanh địa chỉ trình duyệt, minh họa việc kiểm tra bảo mật website
Sử Dụng Ứng Dụng Quét Mã QR An Toàn, Có Tính Năng Bảo Mật
Nếu bạn lo lắng mình có thể vô tình truy cập một trang web độc hại hoặc tải xuống một ứng dụng nguy hiểm, bạn có thể thử sử dụng một ứng dụng quét mã QR an toàn. Không giống như các ứng dụng quét mã QR thông thường, những ứng dụng này sẽ kiểm tra nội dung bạn đã quét và tìm kiếm bất kỳ dấu hiệu độc hại nào. Nếu phát hiện điều gì đó sai, nó sẽ cảnh báo bạn trước khi bạn tiếp tục. Ví dụ, Trend Micro QR Code Scanner sẽ chạy kiểm tra mọi thứ bạn quét để đảm bảo nó đưa bạn đến một nơi an toàn.
Cảnh báo lừa đảo phishing qua mã QR, biểu tượng cảnh giác an toàn thông tin
Kết Luận
Mặc dù mã QR có thể là một công cụ tiện lợi, nhưng chúng cũng tiềm ẩn nguy cơ lừa đảo nếu không được kiểm tra cẩn thận. Bằng cách kiểm tra dấu hiệu bị can thiệp vật lý, phân tích ngữ cảnh xung quanh mã QR, kiểm tra kỹ lưỡng địa chỉ website hoặc nguồn tải ứng dụng, và sử dụng ứng dụng quét mã QR an toàn, bạn có thể tự bảo vệ mình khỏi các mối đe dọa. Hãy luôn thận trọng và suy nghĩ trước khi quét bất kỳ mã QR nào để đảm bảo an toàn cho dữ liệu và thiết bị thông minh của bạn.
Hãy chia sẻ ý kiến hoặc kinh nghiệm của bạn về việc nhận diện mã QR giả mạo trong phần bình luận dưới đây. Đừng quên truy cập thuthuatonline.net để tìm hiểu thêm các mẹo bảo mật và công nghệ hữu ích khác!
