Trong kỷ nguyên số hiện nay, việc phân biệt nội dung thật và giả trên mạng xã hội trở nên phức tạp hơn bao giờ hết, đặc biệt với sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo (AI). Với tư cách là một chuyên gia đã thử nghiệm nhiều công cụ AI, tôi nhận thấy bạn không cần phải là một lập trình viên hay chuyên gia công nghệ để có thể kiểm tra và nhận biết nội dung AI trên mạng xã hội. Bằng cách áp dụng một vài phương pháp đơn giản, bạn có thể tự tin hơn trong việc xác định đâu là thông tin đáng tin cậy và tránh bị lừa bởi những nội dung do AI tạo ra. Mục tiêu của bài viết này là cung cấp cho bạn những mẹo thực tế, đã được kiểm chứng để dễ dàng phát hiện các dấu hiệu AI, giúp bạn trở thành người tiêu dùng thông tin thông thái hơn trên nền tảng số.
1. Dấu Hiệu Nhận Diện AI Từ Nền Tảng Mạng Xã Hội
Một trong những cách đơn giản nhất để bắt đầu kiểm tra nội dung có phải do AI tạo ra hay không là tìm kiếm các dấu hiệu trực tiếp từ chính nền tảng mạng xã hội. Nhiều ứng dụng phổ biến như Instagram đang triển khai các công cụ cho phép người dùng nhanh chóng nhận biết liệu một bài đăng có được tạo bằng phần mềm AI hay không. Khi một hình ảnh hoặc video được đánh dấu là có sự tham gia của AI, nền tảng sẽ hiển thị một biểu tượng hoặc nhãn hiệu đặc biệt.
Khi bạn phát hiện một bức ảnh được tạo bằng AI, việc đánh dấu nó là “Không quan tâm” hoặc tương tự không chỉ giúp bạn lọc bỏ nội dung không mong muốn mà còn “huấn luyện” thuật toán của nền tảng chỉ hiển thị những gì bạn thực sự muốn thấy. Tuy nhiên, phương pháp này không phải lúc nào cũng tối ưu. Đôi khi, các công cụ nhận diện nội dung AI không hoạt động hoàn hảo; ví dụ, việc sử dụng tính năng “Generative Fill” trong Photoshop hoặc các ứng dụng tương tự cũng có thể khiến một hình ảnh bị gắn nhãn AI. Do đó, tôi khuyên bạn nên kết hợp phương pháp này với ít nhất một phương pháp khác để có độ chính xác cao hơn.
2. Kỹ Thuật Tra Cứu Hình Ảnh Ngược và Công Cụ AI
Tra cứu hình ảnh ngược là một phương pháp tuyệt vời để xác định xem một hồ sơ có phải là giả mạo hay không, và đôi khi tôi cũng sử dụng nó để kiểm tra liệu ai đó có tạo nội dung bằng AI hay không. Trớ trêu thay, các công cụ AI như ChatGPT lại rất hữu ích trong việc xác định nội dung được tạo bởi chính AI.
Khi sử dụng ChatGPT, tôi thường dùng phiên bản “o3” để có được khả năng phân tích nâng cao hơn. Công cụ này thường mất khoảng 3-5 phút để đánh giá thông tin tôi cung cấp và đưa ra kết luận, và phần lớn các trường hợp đều cho kết quả chính xác.
Nhiều người đăng tải hình ảnh và video do AI tạo lên mạng xã hội thường không loại bỏ dữ liệu metadata. Khi tôi lưu các hình ảnh và video này, đôi khi tôi có thể nhận biết chúng là AI thông qua tên file hoặc thông tin metadata. Ngoài ChatGPT, bạn có thể sử dụng nhiều công cụ tra cứu hình ảnh ngược khác trên thiết bị di động để kiểm tra.
3. Tự Tạo Lời Nhắc Với Công Cụ AI Để So Sánh
Nội dung văn bản do AI tạo ra trên mạng xã hội có thể khó nhận diện hơn, nhưng vẫn có cách để phát hiện. Một trong những phương pháp dễ nhất để xem liệu một trạng thái Facebook, một tweet, hay một chú thích trên Instagram có phải do AI tạo ra hay không là tự mình đưa ra các lời nhắc (prompt) tương tự cho các công cụ AI.
Nhiều chú thích được tạo ra chỉ với các lời nhắc cơ bản, khiến việc này trở nên khá đơn giản. Ví dụ, tôi có thể hỏi phần mềm AI một câu như:
“Hãy tạo một chú thích Instagram cho bộ sưu tập ảnh bãi biển Tây Ban Nha.”
Phản hồi mà bạn nhận được từ AI có thể sẽ rất giống với những gì bạn thấy trên mạng xã hội, dù không hoàn toàn giống hệt.
Tạo chú thích Instagram với sự hỗ trợ của AI
Tôi không có vấn đề gì với việc sử dụng AI để tạo chú thích nếu chúng chủ yếu để kêu gọi người dùng nhấp chuột (CTA). Thậm chí, tôi nghĩ rằng sử dụng AI cho những nhiệm vụ như vậy là một cách làm thông minh. Nhưng tôi cảm thấy khó chịu khi AI được dùng để tạo ra những câu chuyện cá nhân giả mạo.
4. Hình Ảnh Trông Giống Đồ Họa Trò Chơi Điện Tử (Game Graphics)
Tôi dành rất nhiều thời gian để thử nghiệm phần mềm AI và qua nhiều năm kinh nghiệm, tôi đã thử nghiệm việc tạo ảnh bằng AI theo nhiều cách khác nhau. Do đó, tôi có một sự hiểu biết khá rõ về cách các bức ảnh do AI tạo ra trông như thế nào—ngay cả với những công cụ tạo ảnh siêu chân thực nhất.
Một trong những dấu hiệu chắc chắn nhất của một bài đăng mạng xã hội do AI tạo ra là hình ảnh trông giống đồ họa trò chơi điện tử hơn là ảnh chụp thật. Tôi đã thấy một số người cố gắng khẳng định rằng ảnh du lịch của các địa điểm là thật, trong khi đối với tôi, rõ ràng chúng không phải vậy. Ngay cả khi tôi chưa từng đến những địa điểm đó, tôi vẫn có thể nhận ra.
Việc đánh giá kỹ lưỡng các bức ảnh như vậy có thể áp dụng cho mọi thể loại. Mặc dù các công cụ như GPT-4o và Midjourney đã có những cải tiến đáng kể trong những năm gần đây, bạn vẫn có thể nhận ra những dấu hiệu của AI.
5. Hình Ảnh Quá Chân Thực Đến Mức Đáng Sợ
Một số công cụ AI có thể tạo ra hình ảnh và video chân thực đến mức đáng sợ, thậm chí gây cảm giác rùng rợn. Quảng cáo Sora của Toys ‘R’ Us là một trong những ví dụ điển hình về việc công nghệ có thể bị lạm dụng; đáng lẽ nó quảng cáo đồ chơi, nhưng đối với tôi, nó trông giống một bộ phim kinh dị hơn.
Các bức ảnh và video thật thường có một vẻ ngoài gần với thực tế hơn so với các máy ảnh cũ, nhưng chúng vẫn rõ ràng được chụp bởi một con người. Ngay cả với máy ảnh full-frame của tôi, những bức ảnh tôi chụp cũng không hoàn hảo.
Nếu một cái gì đó trông quá chân thực, đó là một dấu hiệu chắc chắn rằng ai đó đã sử dụng AI để tạo ra nó. Hầu hết các bài đăng trên mạng xã hội không nên trông giống như hình ảnh được tạo bằng máy tính (CGI) trong phim. Deepfake cũng có thể trông rất thật, nhưng tôi thường áp dụng một số mẹo để phát hiện chúng, bao gồm kiểm tra các chi tiết nhỏ và sự nhất quán trong chuyển động hoặc biểu cảm.
6. Thiếu Cá Tính và Giọng Văn Robot
Thiếu cá tính là một trong những cách tốt nhất để phát hiện nội dung do AI tạo ra. Mặc dù các công cụ này rất giỏi trong việc viết các đoạn văn bản cơ bản, chúng không có kinh nghiệm cá nhân như con người. Bạn có thể cố gắng nhắc nhở các công cụ này để đưa tính cách của bạn vào bao nhiêu lần đi chăng nữa, chúng vẫn khó lòng thể hiện được sự độc đáo đó.
Nếu một bài đăng trên mạng xã hội có vẻ “robot” hoặc thiếu cảm xúc, đó là một dấu hiệu tốt cho thấy bạn đang xem nội dung được tạo bằng AI. Bạn có thể nhanh chóng nhận biết liệu một bài đăng có chân thực hay không, tương tự như cách bạn nhận biết khi ai đó không trung thực trong cuộc sống thực. Nếu bạn còn do dự, bạn luôn có thể kết hợp mẹo này với việc tự mình thử tạo nội dung tương tự bằng phần mềm AI để so sánh.
7. Đặt Câu Hỏi Để Kiểm Tra Kiến Thức
Nếu bạn muốn biết liệu ai đó có thực sự hiểu về những gì họ đang nói hay không, hãy thử đặt cho họ một câu hỏi tò mò. Thời gian phản hồi của họ không quá quan trọng, nhưng bạn nên đánh giá câu trả lời của họ để xem liệu nó có đáng tin cậy và chuyên sâu hay không.
Những người tạo nội dung AI trên mạng xã hội thường (mặc dù không phải luôn luôn) tìm kiếm sự tương tác. Tuy nhiên, bạn có thể gặp phải các trường hợp mà họ không thực sự là chuyên gia về chủ đề của mình. Ví dụ, nếu bạn thấy một hình ảnh được tạo bằng AI, hãy hỏi họ địa điểm đó ở đâu; sau đó, bạn có thể nhanh chóng tìm kiếm trên Google để xác định xem câu trả lời của họ có chính xác và đáng tin cậy hay không.
8. Quan Sát Tương Tác Vật Thể Bất Thường
Mặc dù có những thay đổi đáng kể, các bài đăng mạng xã hội do AI tạo ra vẫn có thể mắc phải những lỗi nhỏ hoặc khiếm khuyết. Tương tác vật thể trong video và “ảnh” là một dấu hiệu rõ ràng cho điều này.
Đôi khi, bạn sẽ thấy ai đó đang cầm đồ vật một cách không tự nhiên. Trong một số trường hợp, bạn có thể nhận thấy sự khác biệt rõ ràng về kích thước, chẳng hạn như một chiếc điện thoại lớn hơn đầu người. Tay và túi quần áo cũng có thể trông bất thường.
Nếu bạn xem một video AI trên mạng xã hội, bạn có thể nhận thấy tốc độ và góc quay máy ảnh có chút kỳ lạ, không giống như quay bằng con người.
Tiếc rằng, không phải ai cũng sử dụng AI vào mục đích tốt. Mặc dù các công cụ này có thể hữu ích trong việc tạo chú thích mà bạn có thể chỉnh sửa sau này, một số người lại sử dụng chúng để thu hút tương tác giả mạo và đánh lừa người khác. Việc nắm rõ cách nhận biết các dấu hiệu của AI trên những loại bài đăng này sẽ giúp bạn tránh bị lừa. Hãy cảnh giác và luôn kiểm tra thông tin kỹ lưỡng trước khi tin tưởng.
