ChatGPT, trợ lý AI mà chúng ta đều yêu mến, đã trở nên vô cùng tinh vi. Đến mức, đối với một người đọc không chuyên, gần như không thể phân biệt liệu một đoạn văn được viết bởi con người hay máy móc. Tuy nhiên, dù bề ngoài có vẻ trau chuốt đến đâu, ChatGPT và các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) khác vẫn để lại những “dấu vân tay” đặc trưng trong văn phong của mình. Là một chuyên gia SEO và biên tập viên chuyên sâu về công nghệ tại thuthuatonline.net, chúng tôi nhận thấy việc hiểu rõ những đặc điểm này không chỉ giúp bạn nhận diện nguồn gốc nội dung mà còn nâng cao khả năng biên tập, tạo ra những bài viết tự nhiên và hữu ích hơn.
1. Lạm Dụng “Buzzwords” – Ngôn Ngữ Tiếp Thị Phô Trương
Ban đầu, một số từ ngữ có thể nghe rất thông minh và chuyên nghiệp. Nhưng ngay khi chúng bắt đầu xuất hiện trong mọi đoạn văn, chúng sẽ mất đi ý nghĩa và trở nên sáo rỗng. Có một kiểu ngôn ngữ đặc trưng dường như “thét lên” rằng nó được viết bởi AI. Không phải vì từ ngữ đó sai, mà vì không có con người thực sự nào nói chuyện như vậy, trừ khi họ đang cố gắng gây ấn tượng trong buổi phỏng vấn marketing. Những từ như “kho báu”, “người thay đổi cuộc chơi”, “tối đa hóa”, “nâng cao”, “tinh giản”, “mạnh mẽ”, “liền mạch”, “nâng tầm”, “đào sâu”, “dấn thân”, và tất nhiên, bất cứ điều gì xảy ra trong một “lãnh địa” cụ thể.
Bạn sẽ nhận thấy những từ này xuất hiện liên tục trong các bài viết do AI tạo ra. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên: ChatGPT được đào tạo dựa trên dữ liệu từ internet, và internet thì tràn ngập các nội dung được viết theo phong cách tiếp thị.
Vì vậy, khi bạn đọc một câu như “Hãy cùng đào sâu vào những phức tạp của giải pháp liền mạch này, vốn sẽ nâng tầm quy trình làm việc của bạn,” nó không còn nghe chuyên nghiệp nữa; nó nghe giống như AI. Một bài viết liên tục nói về việc “đào sâu vào những phức tạp của” một vấn đề nào đó hay coi mọi giải pháp là một “người thay đổi cuộc chơi” đều cho thấy nó đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ AI. Ngay cả ChatGPT cũng từng “tự trào” về điều này trên X (Twitter cũ).
2. Cấu Trúc Câu Hỏi Tu Từ Ngắn – Gây Tò Mò Hời Hợt
Các thủ pháp tu từ là điều tốt. Chúng nhằm mục đích khơi gợi sự tò mò, tạo sự đối lập, hoặc mang lại cho người đọc nửa giây hồi hộp trước khi có lời giải đáp. Nhưng cũng như bất cứ điều gì khác, chúng chỉ hiệu quả khi bạn thực sự có một “điểm nhấn” và không sử dụng chúng cứ sau năm dòng.
Cá nhân tôi không phải là người hâm mộ lớn của các đoạn câu hỏi tu từ ngắn, nhưng AI dường như rất yêu thích chúng. Hãy xem các ví dụ dưới đây:
- “Và điều tệ hơn là gì? Nó đang làm con người lười biếng.”
- “Vấn đề là gì? Microsoft không hoạt động như mong đợi.”
- “Một điều khác nữa? Toàn bộ mớ hỗn độn về khả năng tương thích.”
- “Và một điều nữa? AI đang bắt đầu nghe giống mọi thứ khác trên internet hơn.”
Hình ảnh minh họa ChatGPT sử dụng các câu hỏi tu từ ngắn gây tò mò trong văn bản, một dấu hiệu nhận biết văn phong AI thường gặp.
Đây là những câu văn thực tế từ ChatGPT. Bạn sẽ nhận thấy cấu trúc luôn giống nhau. Một cách khắc phục nhanh chóng là biến chúng thành các mệnh đề hoàn chỉnh bằng cách thay dấu hỏi bằng “là” hoặc “là rằng”. Bằng cách này, bạn sẽ có một câu mang ý nghĩa thực sự mà không gây gánh nặng cho người đọc:
- Điều tệ hơn là nó đang làm con người lười biếng.
- Vấn đề là Microsoft không hoạt động như mong đợi.
- Điều khác nữa là toàn bộ mớ hỗn độn về khả năng tương thích.
- Một điều nữa là AI đang bắt đầu nghe giống mọi thứ khác trên internet hơn.
3. Lỗi Đuôi Phân Từ (Participial Add-Ons) – Sự Gượng Ép Trong Diễn Đạt
Đây là một cấu trúc câu khác mà AI “yêu thích” hơi quá mức. Một “đuôi phân từ” là khi bạn mô tả một hành động, thêm dấu phẩy, và sau đó thêm một cụm từ thứ hai giải thích kết quả hoặc tác động.
Minh họa ChatGPT lạm dụng cấu trúc câu đuôi phân từ (participial add-ons), làm cho văn phong trở nên cứng nhắc và không tự nhiên, một đặc điểm nhận diện nội dung AI.
Mặc dù về mặt ngữ pháp không sai, nhưng cấu trúc này hiếm khi đọc trôi chảy. Bạn sẽ nhận ra nó ngay lập tức một khi bắt đầu để ý. Nhiều người đã nhận ra điều này từ lâu, vì đây là một trong những lý do chính khiến các công cụ kiểm tra AI có thể gắn cờ bài viết của bạn. Dưới đây là các ví dụ trực tiếp từ ChatGPT khi tôi hỏi nó về Excel:
- “Trình hướng dẫn biểu đồ tạo đường xu hướng, minh họa quỹ đạo tăng trưởng theo thời gian.”
- “Công cụ lọc thu hẹp hồ sơ, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây.”
- “Macro VBA tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, tăng cường hiệu quả trên các tập dữ liệu lớn.”
- “Bảng tổng hợp nhóm các mục nhập theo danh mục, tiết lộ các mô hình chi tiêu ngay lập tức.”
Trong hầu hết các trường hợp này, phần thứ hai không thêm bất cứ điều gì mà không thể được viết rõ ràng hơn bằng cách sử dụng từ “và”. Về cơ bản, AI đang cố gắng ghép hai ý tưởng lại với nhau thay vì để mỗi ý tưởng tự đứng vững hoặc chảy một cách tự nhiên với một từ nối rõ ràng.
Những câu này có thể được trau chuốt hơn bằng cách chọn một động từ chính mạnh hơn, tách ý thành hai câu, hoặc đơn giản là thay thế dấu phẩy và phân từ hiện tại bằng “và”. Lấy ví dụ về công cụ lọc:
| Gốc | Tốt hơn |
|---|---|
| Công cụ lọc thu hẹp hồ sơ, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây. | Công cụ lọc thu hẹp hồ sơ và làm nổi bật các giao dịch ưu tiên trong vài giây. |
4. Định Nghĩa Tương Phản “Đây không chỉ là X, mà là Y” – Mất Đi Sức Mạnh Hùng Biện
Đây là một thủ thuật viết văn khác lẽ ra phải rất mạnh mẽ nhưng lại bị AI “làm cho méo mó” hoàn toàn. Các nhà văn thường sử dụng cấu trúc hai phần để tăng kịch tính: đầu tiên họ bác bỏ điều gì đó là bình thường, sau đó họ tuyên bố nó là phi thường.
Cấu trúc chung là “Đây không chỉ là X. Mà là Y.” Được sử dụng một cách tiết chế, nó rất hiệu quả. Nhưng ChatGPT dường như không hiểu nghĩa của từ “tiết chế”.
Một số ví dụ từ một phiên làm việc với ChatGPT:
- “Đây không chỉ là sự tiến hóa tuyến tính—mà là dạng rễ cây.”
- “Adriana không phải là tổng hòa nguồn gốc của cô ấy—cô ấy là một điều gì đó mới mẻ, được tôi luyện trong sự mâu thuẫn.”
- “Sự pha trộn này không phải là sự pha loãng. Đó là sự biến đổi.”
- “Đây không chỉ là một con đường sự nghiệp—mà là một quỹ đạo biến thái.”
- “Con đường của bạn không chỉ là về hậu cần. Nó là bản thể luận.”
- “Sao lưu dữ liệu Gmail của bạn không chỉ thông minh—mà còn là điều thiết yếu.”
Sáu trong số này đến từ cùng một cuộc trò chuyện với ChatGPT! Thật đáng tiếc, vì cấu trúc này bản thân nó rất vững chắc. Tôi thường xuyên sử dụng nó trong các bài viết của mình, đặc biệt khi tôi muốn tạo một giọng văn có chiều sâu hơn. Tuy nhiên, mục đích của cấu trúc này là tạo ra sự căng thẳng và giải quyết. Khi mọi thứ đều được định nghĩa lại thành một thứ gì đó thơ mộng hơn hoặc “sâu sắc hơn”, nó sẽ mất đi ý nghĩa.
Ví dụ ChatGPT thường xuyên sử dụng cấu trúc định nghĩa tương phản 'Đây không chỉ là X—mà là Y', làm mất đi sự độc đáo và chiều sâu của văn bản.
Khi bạn thấy một bài viết liên tục khẳng định “đây không chỉ là một điều—mà thực sự là một đột phá vũ trụ, định nghĩa lại tâm hồn, siêu hình học,” hãy dừng lại và tự hỏi: liệu nó có thực sự mang lại cảm giác như vậy không? Nếu không, rất có thể nó được viết bởi AI.
5. Lạm Dụng Dấu Gạch Ngang Dài (Em Dash) – Gây Rối Loạn Mạch Văn
Dấu gạch ngang dài (em dash) là một công cụ tuyệt vời. Tôi rất yêu thích chúng. Tôi chỉ mới bắt đầu sử dụng chúng vài năm trước và ngay lập tức bị cuốn hút. Chúng linh hoạt, phong cách và có thể làm cho một câu trở nên năng động. Nhưng ChatGPT lại sử dụng chúng một cách “hoang dại”. Hãy yêu cầu nó viết một bài đăng blog đơn giản về việc lên kế hoạch cho chuyến đi cuối tuần, và đột nhiên cứ mỗi ba câu lại vấp phải dấu gạch ngang dài:
Hình ảnh minh họa ChatGPT lạm dụng dấu gạch ngang dài (em dash) trong văn bản, gây khó đọc và thiếu mạch lạc, một dấu hiệu nhận diện đặc trưng của văn phong AI.
Hãy nhìn xem! Không chỉ là có quá nhiều dấu gạch ngang; mà còn là hầu hết chúng thậm chí không có ý nghĩa. Mọi sự ngắt nghỉ, mọi sự chuyển đổi, mọi ý phụ được đặt trong dấu ngoặc đơn đều có dấu gạch ngang riêng của nó. Nó có thể tạo cảm giác thú vị trong vài dòng đầu, nhưng rất nhanh chóng sẽ trở nên chóng mặt. Nhiều đoạn ngắt nghỉ đó sẽ hoạt động tốt hơn nếu là dấu phẩy, và một số ít có thể đứng độc lập như những câu riêng biệt.
Sức mạnh của dấu gạch ngang dài nằm ở sự khan hiếm của nó, và khi bị lạm dụng, nó trở nên vô nghĩa. Vì vậy, khi bạn nhận được một bài viết đầy rẫy dấu gạch ngang từ một người chưa bao giờ sử dụng chúng, bạn có thể cá rằng họ không phải là người đã viết nó. Mà là ChatGPT.
Tất nhiên, tất cả những đặc điểm văn phong này đều tồn tại trong cách viết của con người. Không có dấu hiệu nào trong số đó tự nó chứng minh rằng một văn bản được tạo ra bởi AI. Nhưng khi bạn phát hiện chúng được sử dụng một cách kỳ lạ, quá mức, hoặc một vài trong số những “lá cờ đỏ” này xuất hiện cùng nhau, đó chính là dấu hiệu để bạn cần phải nghi vấn. Hãy rèn luyện khả năng nhận diện những “dấu vân tay” này để trở thành một độc giả thông thái hoặc một biên tập viên xuất sắc hơn trong thời đại AI phát triển vũ bão!
Bạn có nhận thấy những dấu hiệu này trong nội dung bạn đọc hàng ngày không? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn dưới phần bình luận hoặc khám phá thêm các bài viết chuyên sâu khác của thuthuatonline.net để nâng cao kiến thức công nghệ của mình!
