Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, deepfake đã trở thành một mối lo ngại đáng kể. Từ những video hài hước gây cười trong nhóm bạn bè cho đến các kịch bản lừa đảo tinh vi có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng, deepfake có khả năng thao túng nhận thức của chúng ta. Việc nắm vững cách nhận biết deepfake không chỉ giúp bạn tránh trở thành nạn nhân mà còn góp phần bảo vệ an toàn thông tin trực tuyến. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những dấu hiệu quan trọng để phát hiện deepfake một cách hiệu quả.
1. Tìm kiếm ngược hình ảnh và video để phát hiện deepfake
Một trong những phương pháp đơn giản nhất để xác định xem nội dung bạn đang xem có phải là deepfake hay không là sử dụng công cụ tìm kiếm ngược hình ảnh hoặc video. Kỹ thuật này đã được nhiều người áp dụng để kiểm tra các tài khoản giả mạo và cũng rất hiệu quả trong việc nhận diện deepfake.
Với hình ảnh, bạn có thể dễ dàng thực hiện tìm kiếm ngược bằng Google Lens. Khi bạn thấy một bức ảnh đáng ngờ, hãy tìm và nhấp vào biểu tượng Lens (thường xuất hiện bên cạnh hình ảnh khi bạn mở rộng nó). Nếu hình ảnh đó xuất hiện trên nhiều trang web khác nhau với các tên gọi khác nhau, hoặc rõ ràng là ảnh từ một trang web lưu trữ (stock photo), bạn có thể chắc chắn đó là ảnh giả mạo hoặc được sử dụng sai mục đích.
Biểu tượng Google Lens trên một hình ảnh minh họa cách nhận diện deepfake
Đối với video deepfake, các công cụ tìm kiếm ngược miễn phí như Deepware.ai có thể là trợ thủ đắc lực của bạn. Những công cụ này hoạt động tương tự như các trang web tìm kiếm ngược số điện thoại, giúp bạn truy vết nguồn gốc của video.
Khi đối mặt với một hồ sơ giả mạo trên mạng xã hội, việc kiểm tra có thể phức tạp hơn. Lựa chọn tốt nhất là tìm kiếm hình ảnh đại diện của hồ sơ đó trên Google bằng cách sử dụng Google Lens, hoặc nhấp chuột phải vào hình ảnh đáng ngờ, chọn Sao chép địa chỉ hình ảnh. Sau đó, truy cập Google, chọn Tìm kiếm bằng hình ảnh trên thanh tìm kiếm của Google, dán địa chỉ hình ảnh vào và tiến hành tìm kiếm. Tương tự như ảnh, nếu hình ảnh xuất hiện với các tên khác nhau trên nhiều trang web hoặc từ các trang ảnh stock, đó là dấu hiệu rõ ràng của sự giả mạo.
2. Kiểm tra tương tác trực tiếp qua cuộc gọi video
Tình trạng lừa đảo qua cuộc gọi video AI đang ngày càng gia tăng, gây lo ngại sâu sắc. Tuy nhiên, có một tin tốt là bạn có thể kiểm tra và tránh các cuộc gọi deepfake bằng một bài kiểm tra tương tác trực tiếp đơn giản.
Hãy yêu cầu người đang gọi bạn thử di chuyển đầu sang một bên thật nhanh. Nếu đó là một video deepfake, chuyển động sẽ trông không tự nhiên, có vẻ “robot” và dễ dàng phân biệt với hiện tượng giật lag thông thường. Ngoài ra, bạn cũng có thể nói một điều gì đó bất ngờ để đặt họ vào thế khó. Các hệ thống deepfake hiện tại chưa thực sự tốt trong việc phản ứng nhanh chóng, điều này sẽ khiến chúng bị bất ngờ và lộ rõ bản chất. Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu đáng ngờ nào, việc kết thúc cuộc gọi là một ý tưởng an toàn.
3. Quan sát sự không nhất quán trên khuôn mặt
Khi bạn nhìn vào video của một người thật, dù là trong các biểu cảm khác nhau, họ vẫn giữ được nét tự nhiên và đặc trưng của con người. Mặc dù AI đang tiến bộ, nhưng chúng vẫn chưa thực sự giỏi trong việc tái tạo cảm xúc và sự linh hoạt của biểu cảm khuôn mặt con người.
Nếu bạn đang lo lắng rằng mình đang xem một deepfake, việc tìm kiếm sự không nhất quán trên khuôn mặt là một trong những cách dễ nhất để xác định sự thật. Hãy chú ý xem người đó có thể thay đổi biểu cảm một cách dễ dàng và tự nhiên không, và cách miệng của họ di chuyển khi nói. Mặc dù không phải ai cũng nói hoàn hảo, nhưng bạn vẫn có thể nhận biết được một người là thật hay không chỉ dựa trên những dấu hiệu này.
4. Lưu ý các khuyết điểm và sự bất thường trên cơ thể/vật thể
Ảnh và video deepfake thường có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy chúng không phải là thật. Ví dụ, bàn tay của người trong deepfake có thể trông không tự nhiên, đặc biệt nếu họ cố gắng đút tay vào túi quần.
Bạn cũng nên cảnh giác với những chuyển động bất thường. Chẳng hạn, họ có thể cử động tay theo cách mà một người bình thường sẽ không làm. Đồng thời, hãy theo dõi cách người đó tương tác với phông nền. Trong nhiều trường hợp, các đối tượng deepfake sẽ quá tách rời với môi trường xung quanh đến mức trông giả tạo một cách rõ ràng.
5. Lắng nghe giọng nói robot hoặc lỗi âm thanh
Một trong những cách nhận biết deepfake dễ nhất là lắng nghe giọng nói. Trong nhiều trường hợp, người trong video deepfake sẽ có giọng nói nghe như robot, ngay cả khi đã được cải thiện bằng AI. Và trong một số trường hợp khác, bạn sẽ nghe thấy những tiếng “rè”, “lỗi” hoặc giật cục trong giọng nói của họ.
Trong nhiều video deepfake, bạn sẽ nhận thấy các vấn đề âm thanh nghe giống như máy tính đang gặp trục trặc. Hầu hết thời gian, những lỗi này không phải do vấn đề camera mà là do người tạo deepfake đã không kiểm tra kỹ video của họ để khắc phục chúng.
6. Nhận biết tương tác đối tượng kém trong deepfake
AI thường rất tệ trong việc tái tạo sự tương tác giữa con người và các vật thể. Bạn có thể nhớ đến deepfake chiếc áo khoác của Giáo hoàng; dù trông khá thuyết phục, bức ảnh đó có một dấu hiệu rất rõ ràng cho thấy nó là giả mạo. Chiếc thánh giá của Giáo hoàng trông giống một cái túi hơn là một chiếc vòng cổ, và phần trung tâm của chiếc áo khoác trông như một chiếc đai tập tạ.
Hãy để mắt tới các tương tác vật thể kém khác mà có thể dễ nhận thấy ngay từ cái nhìn đầu tiên. Ví dụ, mũ hoặc kính của người đó có thể trông không tự nhiên. Hãy quan sát cách họ tương tác với bàn, thức ăn và mọi thứ khác xung quanh họ.
Deepfake đang ngày càng phổ biến một cách đáng lo ngại, và nhiều trong số chúng rất thuyết phục. Tuy nhiên, bạn thường có thể nhận biết được một hình ảnh hoặc video là thật hay giả chỉ với một vài bước đơn giản. Nếu bất cứ điều gì trông khác biệt so với cách một người bình thường sẽ phản ứng, hãy coi đó là một dấu hiệu đáng báo động và cảnh giác. Hãy chia sẻ những mẹo nhận biết deepfake này để cùng nâng cao nhận thức trong cộng đồng!
