Ổ cứng HDD (Hard Disk Drive) là nơi lưu trữ mọi thứ quan trọng của bạn, từ những bức ảnh kỷ niệm, tài liệu công việc cho đến dữ liệu cá nhân quý giá. Tuy nhiên, phần lớn người dùng lại vô tình làm hỏng ổ đĩa cứng của mình thông qua những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại. Ổ cứng HDD có thể hỏng sớm hơn dự kiến, và thủ phạm luôn là những sai lầm có thể phòng tránh được mà ít ai để ý tới. Thuthuatonline.net sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu hơn về 6 thói quen phổ biến này và cách khắc phục để kéo dài tuổi thọ cho ổ cứng HDD, bảo vệ dữ liệu của bạn an toàn.
1. Tắt Máy Tính Không Đúng Cách
Mỗi khi thấy ai đó giật dây nguồn để tắt máy tính, tôi lại không khỏi rùng mình. Hành động này có vẻ nhanh gọn và vô hại, nhưng thực tế, ổ cứng HDD của bạn đang cố gắng hoàn thành các thao tác ghi dữ liệu khi nguồn điện bị cắt đột ngột. Trong những khoảnh khắc này, các đầu đọc/ghi của ổ đĩa đang lơ lửng trên những đĩa quay. Việc tắt máy đột ngột buộc chúng phải đỗ khẩn cấp, tiềm ẩn nguy cơ làm hỏng các phân vùng dữ liệu hoặc gây hư hại cho các bộ phận cơ học bên trong.
Điều tồi tệ hơn là nhiều người nghĩ rằng một lần tắt máy không đúng cách sẽ không ảnh hưởng gì. Nhưng thực chất, thiệt hại này tích lũy dần theo thời gian, từ từ làm giảm độ tin cậy của ổ đĩa cho đến khi nó hỏng hoàn toàn. Giải pháp rất đơn giản: hãy luôn sử dụng quy trình tắt máy đúng cách của Windows hoặc sử dụng phím tắt để tắt máy để tiết kiệm thời gian. Nếu bạn thường xuyên gặp phải tình trạng mất điện, hãy đầu tư vào một bộ Lưu Điện Liên Tục (UPS) để cấp thời gian cho máy tính tắt an toàn và mang lại nhiều lợi ích khác.
Giao diện màn hình máy tính Windows hiển thị quá trình tắt máy đang diễn ra
2. Lấp Đầy Dung Lượng Ổ Cứng Đến Mức Tối Đa
Đừng cố nhồi nhét file vào ổ cứng cho đến khi không còn chỗ trống. Thói quen này đang dần “giết chết” ổ cứng HDD của bạn. Khi ổ đĩa đạt đến dung lượng tối đa, Windows không thể tạo các file tạm thời hoặc thực hiện các hoạt động bảo trì thiết yếu. Hệ thống của bạn bắt đầu “quá tải”, liên tục tìm kiếm những bit không gian trống nhỏ nhất để hoàn thành các tác vụ cơ bản. Điều này buộc ổ đĩa của bạn phải làm việc cường độ cao hơn rất nhiều, tạo ra nhiệt lượng dư thừa và tăng độ hao mòn.
Ổ cứng HDD cần không gian “thở”; thông thường, 10-15% tổng dung lượng nên được giữ trống để đạt hiệu suất tối ưu. Cuộc đấu tranh liên tục để tìm không gian trống cũng làm phân mảnh dữ liệu của bạn trên các phân vùng khác nhau, khiến ổ đĩa phải làm việc nhiều hơn trong mỗi thao tác với file. Máy tính của bạn có thể trở nên chậm chạp chỉ vì bạn đã bỏ qua các cảnh báo về dung lượng lưu trữ. Nếu bạn muốn lấy lại không gian, hãy bắt đầu bằng việc xác định những gì đang lấp đầy ổ cứng và xóa các file không cần thiết. Làm như vậy sẽ cải thiện hiệu suất và kéo dài tuổi thọ ổ đĩa của bạn.
Thanh hiển thị dung lượng ổ cứng trong Windows cho thấy một ổ đĩa gần đầy
3. Nhiệt Độ Cao – Kẻ Thù Thầm Lặng Của Ổ Cứng
Nhiệt độ cao phá hủy ổ cứng HDD theo những cách mà hầu hết mọi người không bao giờ nhận ra. Ổ cứng quá nóng có thể trông vẫn ổn bên ngoài, nhưng chúng thường hỏng trong vòng vài tháng do hư hỏng nhiệt. Ổ cứng chứa các thành phần cơ khí chính xác giãn nở và co lại theo sự thay đổi nhiệt độ. Khi các bộ phận này quá nóng, khoảng cách giữa các đầu đọc/ghi và đĩa quay bị thay đổi, gây ra lỗi dữ liệu và hư hỏng vĩnh viễn.
Phần lớn, quạt bị kẹt bụi và các lỗ thông hơi bị chặn tạo ra điều kiện như lò nung bên trong vỏ máy tính. Hãy kiểm tra nhiệt độ ổ đĩa của bạn thường xuyên – bất cứ mức nào trên 55°C (131°F) đều đáng lo ngại, và nhiệt độ trên 60°C (140°F) là dấu hiệu của rắc rối. Bạn nên vệ sinh máy tính để bàn của mình vài tháng một lần, đặc biệt là quạt và lỗ thông hơi, để đảm bảo luồng không khí phù hợp quanh các ổ đĩa. Hãy cân nhắc thêm quạt vỏ máy hoặc đặt máy tính cách xa các nguồn nhiệt. Ổ cứng HDD hoạt động tối ưu trong môi trường mát mẻ, thông gió tốt, và việc duy trì nhiệt độ thích hợp có thể kéo dài đáng kể tuổi thọ của chúng.
Bản đồ nhiệt độ của bộ sạc Acefast Z4 PD218W GaN cho thấy các vùng nhiệt độ cao
4. Di Chuyển Máy Tính Khi Đang Hoạt Động
Bên trong ổ cứng, các đầu đọc/ghi siêu nhỏ lơ lửng chỉ cách bề mặt đĩa quay ở tốc độ 7.200 vòng/phút vài nanomet. Bất kỳ chuyển động hoặc rung động đột ngột nào cũng có thể khiến các đầu này va chạm vào bề mặt đĩa – một sự cố nghiêm trọng được gọi là “head crash” (đầu đọc bị va đập).
Ngay cả những chuyển động nhẹ nhàng cũng có thể gây ra vấn đề. Nếu bạn di chuyển máy tính khi nó đang chạy, nó có thể tạo ra rung động, buộc các cơ chế bên trong ổ đĩa phải làm việc nhiều hơn để duy trì vị trí chính xác. Việc liên tục bù trừ này làm tăng tốc độ hao mòn các bộ phận. Mặt khác, máy tính xách tay xử lý chuyển động tốt hơn nhờ thiết kế chống sốc, nhưng ổ đĩa máy tính để bàn lại cần sự ổn định tuyệt đối. Giải pháp rất đơn giản: luôn tắt máy tính trước khi di chuyển. Nếu bạn bắt buộc phải di chuyển một hệ thống đang chạy, hãy di chuyển chậm và ổn định, tránh mọi chuyển động giật cục. Tốt hơn hết, hãy đầu tư vào một ổ SSD để thuận tiện cho việc di chuyển – nhưng nếu bạn vẫn đang sử dụng ổ cứng HDD, hãy đối xử với nó như một thiết bị chính xác mà nó thực sự là.
5. Không Chống Phân Mảnh Ổ Cứng Thường Xuyên
Khi Windows lưu các tệp, nó không phải lúc nào cũng tìm được không gian liền kề, và thường chia dữ liệu trên nhiều vị trí khác nhau trên ổ đĩa của bạn. Các đầu đọc/ghi của ổ cứng HDD phải liên tục di chuyển khắp ổ đĩa để lắp ráp lại các tệp bị phân mảnh này. Chuyển động tìm kiếm quá mức này tạo ra sự hao mòn không cần thiết cho các bộ phận cơ học đồng thời làm mọi thao tác với tệp chậm hơn và căng thẳng hơn cho ổ đĩa của bạn.
May mắn thay, Windows bao gồm các công cụ chống phân mảnh tích hợp giúp sắp xếp lại dữ liệu rải rác thành các khối liền kề. Việc học cách chống phân mảnh ổ đĩa cứng trong Windows 11 có thể cải thiện cả hiệu suất và tuổi thọ ổ đĩa. Hãy lên lịch các phiên chống phân mảnh hàng tuần hoặc hàng tháng để giữ cho ổ cứng HDD của bạn hoạt động trơn tru. Quá trình này giúp hợp nhất các tệp bị phân mảnh, giảm căng thẳng cơ học và tạo nhiệt trong khi làm cho hệ thống của bạn phản hồi nhanh hơn đáng kể. Đó là một bảo trì đơn giản giúp ngăn ngừa thiệt hại lâu dài.
6. Bỏ Qua Việc Theo Dõi Tình Trạng Sức Khỏe Ổ Đĩa
Bạn không thể đợi đến khi ổ cứng bắt đầu phát ra tiếng kêu lạch cạch mới kiểm tra tình trạng của nó – khi đó, đã quá muộn. Ổ cứng HDD bao gồm Công nghệ Tự Giám Sát, Phân Tích và Báo Cáo (SMART), theo dõi các thống kê quan trọng như nhiệt độ, tỷ lệ lỗi và số lượng phân vùng đang chờ xử lý. Các chỉ số này sẽ tiết lộ các vấn đề trước khi xảy ra lỗi nghiêm trọng, với điều kiện bạn phải theo dõi chúng.
Bạn có thể kiểm tra tình trạng ổ đĩa của mình bằng CrystalDiskInfo, một tiện ích miễn phí hiển thị dữ liệu SMART ở định dạng dễ hiểu. Khi bạn thấy các dấu hiệu cảnh báo, chẳng hạn như tăng các phân vùng được phân bổ lại hoặc nhiệt độ tăng cao, đã đến lúc sao lưu dữ liệu và cân nhắc thay thế.
Phần mềm CrystalDiskInfo hiển thị tình trạng ổ cứng ở mức cảnh báo màu vàng
Thay vì mất tất cả dữ liệu mà không có cảnh báo, hãy chủ động kiểm tra sức khỏe ổ cứng. Tương tự như CrystalDiskInfo, có nhiều công cụ miễn phí khác cho biết liệu ổ cứng của bạn có sắp hỏng hay không, giúp bạn có thời gian sao lưu dữ liệu.
Tải xuống: CrystalDiskInfo (Miễn phí)
Đừng bỏ qua các cảnh báo màu vàng hoặc đỏ trong phần mềm theo dõi sức khỏe ổ cứng HDD, vì chúng có thể có nghĩa là thận trọng hoặc một cảnh báo nghiêm trọng.
Những thói quen này có vẻ nhỏ nhặt, nhưng chúng đang âm thầm phá hủy ổ cứng của bạn mỗi ngày. Chỉ cần một vài thay đổi nhỏ trong cách bạn đối xử với ổ cứng HDD có thể kéo dài tuổi thọ của nó thêm nhiều năm và cứu bạn khỏi việc mất dữ liệu không thể thay thế. Hãy chia sẻ ý kiến hoặc kinh nghiệm của bạn về việc bảo vệ ổ cứng HDD trong phần bình luận bên dưới!
