Khi Windows 10 sắp kết thúc vòng đời hỗ trợ, nhiều người dùng bắt đầu cân nhắc chuyển sang Linux để tìm kiếm một hệ điều hành mới mẻ và linh hoạt hơn. Tuy nhiên, việc từ bỏ hoàn toàn Windows có thể là một quyết định khó khăn, đặc biệt khi bạn đã quen thuộc hoặc vẫn cần Windows cho công việc và giải trí. May mắn thay, bạn không cần phải loại bỏ Windows để trải nghiệm Linux; việc chạy song song hai hệ điều hành (dual-boot) dễ dàng hơn bạn nghĩ rất nhiều, mang lại sự tiện lợi và tối ưu hiệu suất cho người dùng công nghệ tại Việt Nam.
Tại Sao Nên Dual-Boot Windows Và Linux?
Đối với những ai muốn bắt đầu sử dụng Linux nhưng chưa thể từ bỏ hoàn toàn Windows, việc cài đặt dual-boot (chạy song song hai hệ điều hành) trên máy tính để bàn hoặc laptop là giải pháp tối ưu nhất. Phương pháp này cho phép bạn tận dụng hiệu suất phần cứng đầy đủ của máy mà không bị giới hạn như khi sử dụng máy ảo. Mặc dù bạn sẽ cần khởi động lại máy để chuyển đổi giữa hai hệ điều hành, nhưng với ổ cứng SSD làm ổ đĩa khởi động, thời gian khởi động (đặc biệt trên Linux) sẽ không phải là vấn đề đáng lo ngại.
Dual-boot cũng là một lựa chọn hoàn toàn có thể đảo ngược. Nếu sau này bạn quyết định chuyển hẳn sang một trong hai hệ điều hành, tất cả những gì bạn cần làm là xóa phân vùng chứa hệ điều hành kia. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ sao lưu các tệp và dữ liệu quan trọng trước khi thực hiện xóa phân vùng ổ đĩa, vì hành động này là vĩnh viễn và sẽ làm mất tất cả dữ liệu liên quan đến hệ điều hành bị xóa.
Giao diện Linux Mint trên laptop ThinkPad, minh họa môi trường làm việc khi chạy dual-boot
Bạn có thể cân nhắc sử dụng máy ảo (Virtual Machine – VM) để chạy Linux mà không cần rời khỏi Windows. Tuy nhiên, nếu mục tiêu của bạn là chuyển sang Linux hoàn toàn trong tương lai, bạn sẽ muốn kiểm tra khả năng tương thích phần cứng và hiệu suất thực tế trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Máy ảo mang lại sự tiện lợi, nhưng chúng thường không cung cấp hiệu suất tốt nhất và bạn có thể gặp phải các vấn đề phức tạp khi cố gắng truyền phần cứng (pass-through) từ hệ điều hành chính (host OS) sang máy ảo.
Với vai trò là một chuyên gia công nghệ, tôi sử dụng Linux cho các tác vụ lập trình và phát triển phần mềm. Mặc dù Linux có hầu hết các chương trình tôi sử dụng hàng ngày, việc chuyển hẳn sang Linux đồng nghĩa với việc tôi phải từ bỏ các ứng dụng Adobe và khả năng chơi game gốc trên Windows. Trong những trường hợp như vậy, dual-boot mang lại lợi ích kép, cho phép bạn tận hưởng ưu điểm của cả hai thế giới.
Quá Trình Cài Đặt Hệ Điều Hành Thứ Hai Dễ Hơn Bạn Nghĩ
Việc cài đặt một hệ điều hành không phải là điều bạn làm hàng ngày, vì vậy việc nghĩ rằng đó là một quá trình phức tạp là điều hoàn toàn tự nhiên. Tuy nhiên, các bản phân phối Linux hiện đại lại cực kỳ dễ cài đặt. Tất cả những gì bạn cần là một ổ USB có khả năng boot chứa bản phân phối Linux bạn muốn sử dụng, một không gian trống trên ổ cứng và một buổi chiều rảnh rỗi.
Để đơn giản hóa quá trình này, thuthuatonline.net sẽ chia việc cài đặt thành ba bước dễ thực hiện:
- Tạo ổ USB bootable với bản phân phối Linux bạn chọn.
- Tạo không gian trống trên ổ cứng để cài đặt Linux.
- Cài đặt và thiết lập Linux.
Lựa chọn đầu tiên bạn cần đưa ra là quyết định sử dụng bản phân phối Linux nào. Cá nhân tôi đã chuyển từ Windows 11 sang Linux, và bản phân phối tôi chọn là Linux Mint. Đây là một lựa chọn vô cùng dễ cài đặt và sử dụng, đồng thời hầu hết các phần cứng của bạn sẽ được hỗ trợ tốt. Có nhiều bản phân phối Linux thân thiện với người mới bắt đầu khác mà bạn có thể lựa chọn nếu Linux Mint không thu hút bạn. Mặc dù chúng tôi sẽ hướng dẫn chi tiết với Linux Mint ở đây, nhưng quá trình dual-boot sẽ gần như tương tự cho hầu hết các bản phân phối Linux, vì vậy các bước này vẫn sẽ áp dụng được.
Bước 1: Tạo USB Cài Đặt Linux Bootable
Chúng tôi đã từng hướng dẫn cách cài đặt Ubuntu lên ổ USB trước đây, và các bước cho Linux Mint cũng hoàn toàn tương tự. Để bắt đầu, bạn cần tải xuống tệp ISO của phiên bản Linux Mint mới nhất, cùng với công cụ Rufus.
Trong khi các tệp đang tải, hãy chuẩn bị một ổ USB 3.0 (hoặc cao hơn) với dung lượng ít nhất 8GB. Đảm bảo rằng ổ USB này không chứa bất kỳ dữ liệu quan trọng nào, vì quá trình này yêu cầu bạn phải định dạng nó (xóa sạch hoàn toàn). Khi mọi thứ đã tải xuống xong, hãy khởi chạy Rufus và làm theo các bước sau:
- Chọn ổ USB của bạn trong menu thả xuống Device.
- Đảm bảo menu thả xuống Boot selection được đặt thành Disk or ISO image. Nhấp vào nút Select bên cạnh menu thả xuống và chọn tệp ISO Linux Mint bạn đã tải xuống.
- Khi Rufus hoàn tất việc tải tệp ISO, tất cả các tùy chọn khác sẽ tự động điền. Giữ nguyên các cài đặt mặc định và nhấp vào nút Start để bắt đầu tạo USB bootable.
- Tùy thuộc vào tệp ISO bạn đã tải xuống, Rufus có thể hỏi bạn muốn ghi ISO dưới dạng ISO Image hay DD Image. Hãy chọn tùy chọn Write in ISO Image mode để tiếp tục.
Chỉ với vài bước đơn giản này, bạn đã có một ổ USB bootable Linux hoạt động. Bước tiếp theo là tạo không gian trên ổ cứng để cài đặt Linux.
Bước 2: Chuẩn Bị Không Gian Ổ Cứng Cho Linux
Cách bạn tạo không gian cho Linux trên hệ thống phụ thuộc vào số lượng ổ cứng bạn có và dung lượng trống hiện có. Một số người dùng có thể có hai ổ cứng riêng biệt trong laptop: một chạy Linux và một chạy Windows. Tuy nhiên, miễn là bạn có đủ dung lượng lưu trữ, bạn hoàn toàn có thể chạy cả hai hệ điều hành từ một ổ đĩa duy nhất mà không gặp vấn đề gì.
Tôi khuyên bạn nên dành ít nhất 100GB dung lượng cho bản cài đặt Linux Mint, mặc dù bạn vẫn có thể cài đặt được với chỉ 25GB. Bạn không nhất thiết phải tự tạo thêm phân vùng trước khi cài đặt Linux; bạn có thể thiết lập việc này sau trong quá trình cài đặt Linux.
Tuy nhiên, trong trường hợp bản phân phối bạn đang sử dụng không phát hiện được bản cài đặt Windows đã có sẵn, bạn sẽ cần phải tự tạo không gian trên ổ đĩa cho Linux. Ngoài ra, tính năng Fast Startup trong Windows có xu hướng gây ra lỗi với các phân vùng Linux được tạo trên cùng ổ đĩa, điều này có thể gây ra sự cố cho một trong hai hệ điều hành về sau và thậm chí có thể ngăn PC của bạn khởi động.
Bạn có thể tắt Fast Startup để khắc phục vấn đề này. Nhưng nếu bạn muốn thực hiện mọi biện pháp phòng ngừa có thể, bạn có thể sử dụng công cụ Disk Management (Quản lý Đĩa) trên Windows để thu nhỏ một trong các phân vùng hiện có và tạo không gian lưu trữ “Unallocated” (Chưa cấp phát) cho Linux. Chỉ cần làm theo các bước sau:
- Nhấp chuột phải vào nút Start hoặc nhấn tổ hợp phím Win + X, sau đó nhấp vào Disk Management từ menu xuất hiện.
- Nhấp vào phân vùng bạn muốn thu nhỏ, nhấp chuột phải vào nó và chọn Shrink Volume… (Thu nhỏ ổ đĩa…).
- Nhập dung lượng bạn muốn thu nhỏ (theo MB) và nhấp vào nút Shrink. Ví dụ: để tạo 100GB trống, hãy nhập “100000”.
Sau bước này, bạn sẽ thấy một vùng trống màu đen được gắn nhãn Unallocated (Chưa cấp phát), đây chính là không gian bạn sẽ sử dụng để cài đặt Linux.
Bước 3: Cài Đặt Linux Và Hoàn Tất Dual-Boot
Trước khi bạn có thể cài đặt Linux, bạn cần biết phím nào trên bàn phím cho phép bạn truy cập BIOS/UEFI trên PC của mình. Phím này có thể khác nhau giữa các nhà sản xuất và thậm chí giữa các mẫu máy khác nhau, nhưng một tìm kiếm nhanh trên Google hoặc kiểm tra sách hướng dẫn của PC sẽ cho bạn câu trả lời.
Thông thường, các phím như Esc, F2, F10, hoặc F12 được sử dụng để mở BIOS/UEFI. Khi bạn đã tìm thấy phím BIOS/UEFI của mình, hãy làm theo các bước sau:
- Tắt PC và kết nối ổ USB bootable Linux bạn đã tạo.
- Khởi động lại PC; ngay khi bạn làm vậy, hãy liên tục nhấn phím BIOS/UEFI cho đến khi bạn thấy giao diện BIOS/UEFI. Tìm menu boot của bạn và chọn ổ USB bootable.
- Bây giờ bạn sẽ khởi động vào môi trường Linux Mint. Nhấp đúp vào biểu tượng Install Linux Mint trên màn hình để bắt đầu quá trình cài đặt.
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để chọn ngôn ngữ, bố cục bàn phím và các cài đặt khác. Đảm bảo chọn tùy chọn Install multimedia codecs khi được nhắc.
- Trong phần Installation type (Kiểu cài đặt), hãy chọn Install Linux Mint alongside Windows Boot Manager (Cài đặt Linux Mint cùng với Windows Boot Manager). Bạn sẽ thấy một thanh trượt cho phép bạn phân bổ không gian ổ đĩa giữa Windows và Linux Mint. Hoặc, nếu bạn muốn sử dụng không gian riêng biệt mà bạn đã tạo, hãy chọn Something else và chọn phân vùng bạn đã tạo.
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để hoàn tất quá trình cài đặt.
Khi mọi thứ đã được cài đặt, bạn sẽ được nhắc khởi động lại máy tính. Bây giờ, mỗi khi bạn khởi động PC, bạn sẽ thấy một menu khởi động cho phép bạn chọn muốn khởi động vào Windows hay Linux.
Kể từ thời điểm này, bất cứ khi nào bạn muốn chuyển đổi hệ điều hành, chỉ cần khởi động lại và chọn hệ điều hành kia từ menu khởi động. Vậy là xong: bạn đã có một PC chạy dual-boot thành công!
Kết Luận
Nếu bạn đang băn khoăn về việc chuyển đổi giữa Windows và Linux, bạn không nhất thiết phải từ bỏ một hệ điều hành này để sử dụng hệ điều hành kia. Việc dual-boot hiện nay đã đơn giản hơn rất nhiều so với trước đây, và bạn hoàn toàn có thể tận hưởng những gì tốt nhất của cả hai hệ điều hành trên một máy tính duy nhất. Với hướng dẫn chi tiết từ thuthuatonline.net, việc thiết lập một hệ thống dual-boot trở nên dễ dàng và an toàn hơn bao giờ hết, giúp bạn mở rộng khả năng sử dụng máy tính của mình.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về giải pháp dual-boot này hoặc những trải nghiệm cài đặt của bạn trong phần bình luận bên dưới!
