Theo thời gian, việc máy tính cá nhân (PC) dần trở nên ì ạch là một hiện tượng tự nhiên mà hầu hết người dùng Windows đều gặp phải. Từ khởi động chậm chạp, ứng dụng phản hồi kém, cho đến tình trạng giật lag khi thực hiện các tác vụ hàng ngày, những vấn đề này có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến năng suất làm việc hay trải nghiệm giải trí của bạn. Tuy nhiên, tình trạng này hoàn toàn có thể được cải thiện. Dù là việc dọn dẹp ổ đĩa, tinh chỉnh các cài đặt năng lượng, hay loại bỏ các ứng dụng và tệp tin không cần thiết, bài viết này từ thuthuatonline.net sẽ hướng dẫn bạn những cách hiệu quả để giúp PC Windows của bạn hoạt động mượt mà và nhanh chóng như mới.
1. Dọn dẹp ổ đĩa với công cụ Disk Cleanup
Theo thời gian sử dụng, máy tính của bạn sẽ tích lũy một lượng lớn các tệp tin không cần thiết. Đó có thể là các tệp hệ thống cũ, tệp tạm thời, dữ liệu bộ nhớ đệm (cache) hoặc các bản cài đặt còn sót lại. Những tệp tin này không chỉ chiếm dụng không gian lưu trữ quý giá trên ổ cứng mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất hoạt động của PC.
Sử dụng công cụ Disk Cleanup (Dọn dẹp ổ đĩa) tích hợp sẵn trong Windows là một giải pháp hữu hiệu giúp bạn loại bỏ các tệp tin thừa thãi này, từ đó cải thiện tốc độ và hiệu quả lưu trữ của máy tính. Bằng cách chạy công cụ này một cách định kỳ – lý tưởng nhất là vài tháng một lần – bạn có thể duy trì hiệu suất mượt mà và ngăn chặn tình trạng “rác” làm chậm hệ thống của mình.
Hộp thoại Disk Cleanup hiển thị các loại tệp tin có thể xóa để giải phóng dung lượng ổ đĩa
2. Hạn chế ứng dụng khởi động cùng Windows
Khi bạn cài đặt phần mềm mới trên PC, một số chương trình có thể tự động thêm mình vào danh sách khởi động cùng Windows. Mặc dù một số ứng dụng như phần mềm diệt virus hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây cần phải chạy ngay khi hệ thống khởi động, việc có quá nhiều ứng dụng khởi động cùng lúc có thể làm chậm đáng kể quá trình khởi động máy tính và giảm hiệu suất tổng thể.
Nguyên nhân là do mỗi ứng dụng khởi chạy đều tiêu tốn các tài nguyên quý giá của hệ thống như RAM và năng lượng CPU, dẫn đến thời gian khởi động lâu hơn và hiệu suất tổng thể giảm sút.
Để giải quyết vấn đề này, hãy mở Task Manager (Quản lý tác vụ) bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, sau đó điều hướng đến tab Startup apps (Ứng dụng khởi động).
Tại đây, bạn sẽ thấy danh sách các chương trình được thiết lập để khởi chạy khi PC của bạn bắt đầu. Hãy xem xét kỹ danh sách và vô hiệu hóa bất kỳ ứng dụng không cần thiết nào bằng cách nhấp chuột phải vào chúng và chọn Disable (Tắt). Sau thao tác này, máy tính của bạn sẽ khởi động nhanh hơn, gần như lúc bạn mới mua về.
Giao diện tab "Startup apps" (Ứng dụng khởi động) trong Task Manager của Windows 11
3. Gỡ bỏ ứng dụng, chương trình và tiện ích không mong muốn
Một trong những cách hiệu quả để giúp PC của bạn chạy như mới là gỡ cài đặt bất kỳ chương trình nào bạn không còn sử dụng. Điều này bao gồm cả những phần mềm rác (bloatware) được các nhà sản xuất cài đặt sẵn. Các chương trình không cần thiết này không chỉ chiếm dung lượng lưu trữ quý giá mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất bằng cách chạy ngầm và sử dụng tài nguyên hệ thống.
Bạn có thể sử dụng Control Panel hoặc ứng dụng Settings để gỡ bỏ các ứng dụng này. Sau khi gỡ cài đặt, hãy đảm bảo rằng bạn đã xóa tất cả các tệp tin hoặc mục registry còn sót lại của phần mềm. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng các công cụ của bên thứ ba như CCleaner để đảm bảo quá trình dọn dẹp triệt để.
Bên cạnh các ứng dụng và chương trình, các tiện ích mở rộng của trình duyệt web cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của PC, đặc biệt nếu chúng đã lỗi thời hoặc được tối ưu hóa kém. Thường xuyên kiểm tra và loại bỏ bất kỳ tiện ích mở rộng trình duyệt nào không cần thiết hoặc gây ra sự cố là một thói quen tốt.
4. Kích hoạt chế độ nguồn “Hiệu suất cao nhất” (Best Performance)
Mặc định, Windows sử dụng chế độ nguồn “Cân bằng” (Balanced), nhằm mục đích cân bằng giữa hiệu suất và mức tiêu thụ điện năng. Cài đặt này lý tưởng cho các tác vụ hàng ngày nhưng có thể hạn chế tiềm năng đầy đủ của PC trong các hoạt động đòi hỏi nhiều tài nguyên hơn. Nếu bạn nhận thấy máy tính bị lag hoặc giảm độ nhạy khi thực hiện các tác vụ như chơi game hoặc chỉnh sửa đa phương tiện, việc chuyển sang chế độ nguồn “Hiệu suất cao nhất” (Best Performance) có thể giúp ích.
Để thực hiện, hãy mở Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Power & battery (Nguồn & pin) và nhấp vào menu thả xuống bên cạnh Power mode (Chế độ nguồn) để chọn Best performance (Hiệu suất cao nhất). Mặc dù chế độ này có thể làm tăng nhẹ mức tiêu thụ điện năng, đặc biệt là trên máy tính xách tay, nó có thể giúp PC của bạn phản hồi nhanh hơn đáng kể.
Màn hình cài đặt "Power & battery" (Nguồn & pin) trong ứng dụng Cài đặt của Windows 11
5. Quét và loại bỏ phần mềm độc hại (Malware)
Ngay cả khi bạn là người dùng cẩn thận, các phần mềm độc hại như virus, spyware và adware vẫn có thể xâm nhập vào hệ thống của bạn theo thời gian. Các chương trình độc hại này thường chạy ngầm, âm thầm tiêu tốn tài nguyên hệ thống và gây ra các vấn đề về hiệu suất mà bạn có thể không nhận thấy ngay lập tức.
Để khắc phục điều này, việc thường xuyên chạy quét phần mềm độc hại bằng ứng dụng Windows Security tích hợp sẵn hoặc phần mềm diệt virus đáng tin cậy của bên thứ ba là rất cần thiết. Hơn nữa, bạn nên thiết lập lịch quét hàng tuần để phát hiện sớm các mối đe dọa tiềm ẩn. Việc chủ động trong bảo mật sẽ giúp PC của bạn luôn hoạt động ở trạng thái tốt nhất.
Tùy chọn "Full scan" (Quét toàn bộ) được chọn trong ứng dụng Windows Security
6. Cài đặt các bản cập nhật hệ thống và Driver
Các bản cập nhật, dù là cho hệ điều hành hay driver thiết bị, đều đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì hiệu suất và bảo mật của PC. Các bản cập nhật Windows thường bao gồm các bản vá lỗi quan trọng, tính năng mới và các bản sửa lỗi đã biết, tất cả đều góp phần giúp PC của bạn chạy hiệu quả hơn.
Tương tự, các bản cập nhật driver đảm bảo rằng phần cứng của bạn – như card đồ họa, âm thanh và các thành phần mạng – hoạt động trơn tru với phần mềm mới nhất, nâng cao tốc độ và độ ổn định.
Bằng cách thường xuyên cập nhật cả hệ thống và driver, bạn có thể đảm bảo PC của mình hoạt động như mới – hoặc thậm chí tốt hơn – nhờ vào các chức năng nâng cao và tối ưu hóa đi kèm với mỗi bản cập nhật.
Giao diện tab "Windows Update" trong ứng dụng Cài đặt của Windows
7. Chống phân mảnh ổ cứng (Defragment)
Khi bạn sử dụng máy tính, các tệp tin thường được lưu trữ rải rác thành nhiều mảnh trên ổ cứng, tạo ra tình trạng được gọi là phân mảnh. Khi điều này xảy ra, ổ cứng của bạn phải làm việc vất vả hơn để truy xuất dữ liệu từ nhiều vị trí khác nhau, làm chậm hiệu suất thực hiện tác vụ. Vấn đề này phổ biến hơn ở các ổ cứng truyền thống (HDD) và có thể khiến máy tính của bạn trở nên ì ạch hơn so với lúc mới mua.
Quá trình chống phân mảnh (defragmentation) sắp xếp lại các tệp tin bị phân mảnh bằng cách sắp xếp chúng thành các khối liền kề trên ổ cứng. Quá trình này giúp giảm thời gian ổ cứng cần để định vị các tệp tin, từ đó cải thiện hiệu suất tổng thể và rút ngắn thời gian tải. Tin tốt là việc chống phân mảnh ổ cứng trên Windows khá đơn giản với công cụ “Optimize Drives” (Tối ưu hóa ổ đĩa) được tích hợp sẵn.
8. Cài đặt lại Windows (Clean Installation)
Dù bạn có thử bao nhiêu mẹo tối ưu hóa phần mềm đi chăng nữa, chúng sẽ không thể hiệu quả bằng việc cài đặt lại Windows. Đây là cách chắc chắn nhất để “làm mới” PC của bạn và giúp nó chạy nhanh như ban đầu.
Thực hiện cài đặt Windows sạch (clean installation) sẽ xóa hoàn toàn mọi thứ, giải quyết các vấn đề hiệu suất tích lũy và khôi phục PC về tốc độ và độ ổn định ban đầu. Mặc dù việc cài đặt lại Windows đòi hỏi bạn phải sao lưu các tệp của mình và cài đặt lại các ứng dụng, nhưng những lợi ích mà nó mang lại hoàn toàn xứng đáng với công sức bỏ ra.
9. Nâng cấp bộ nhớ RAM
Một bước cuối cùng nhưng cực kỳ quan trọng trong việc cải thiện hiệu suất máy tính của bạn là nâng cấp thêm RAM (Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên). Như bạn có thể đã biết, RAM đóng vai trò thiết yếu trong khả năng xử lý đồng thời nhiều tác vụ của máy tính. Máy tính có càng nhiều RAM, nó càng có thể xử lý nhiều dữ liệu cùng lúc. Nếu bạn mong muốn thời gian tải nhanh hơn và trải nghiệm đa nhiệm mượt mà hơn, hãy cân nhắc tăng dung lượng RAM lên ít nhất 16 GB.
Trước khi nâng cấp, điều cần thiết là kiểm tra thông số kỹ thuật của PC để xác định lượng RAM tối đa mà hệ thống của bạn có thể hỗ trợ. Hầu hết các máy tính hiện đại đều cho phép nâng cấp RAM dễ dàng và quá trình này tương đối nhanh chóng.
Hai thanh RAM máy tính đang được cầm, minh họa cho việc nâng cấp bộ nhớ
Việc duy trì hiệu suất PC của bạn không nhất thiết phải phức tạp. Đôi khi, chỉ cần kiểm tra các bản cập nhật và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng cũng có thể giúp bạn thổi luồng sinh khí mới vào chiếc máy của mình. Những lúc khác, bạn có thể cần phải dùng đến giải pháp cuối cùng là cài đặt lại Windows hoàn toàn. Dù là trường hợp nào, việc áp dụng các bước được thuthuatonline.net trình bày ở trên sẽ giúp PC của bạn hoạt động trơn tru trở lại. Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn với những mẹo này trong phần bình luận bên dưới nhé!
