Điện thoại thông minh là một trong những vật dụng cá nhân dễ bị đánh cắp nhất mà chúng ta mang theo hàng ngày. Mặc dù cả Android và iOS đều được trang bị các tính năng định vị thiết bị như Find My iPhone hay Find My Device (Google Find Hub), nhưng kẻ trộm vẫn có vô số cách để vô hiệu hóa khả năng theo dõi này ngay sau khi chúng chiếm đoạt được chiếc điện thoại của bạn. Hiểu rõ những thủ đoạn này sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ tài sản và thông tin cá nhân.
1. Kích Hoạt Chế Độ Máy Bay Ngay Lập Tức
Một trong những hành động đầu tiên mà kẻ trộm sẽ thực hiện sau khi có được điện thoại của bạn là bật chế độ máy bay. Đây là cách nhanh nhất và dễ dàng nhất để ngắt tất cả các kết nối di động, Bluetooth và Wi-Fi mà điện thoại đang có. Tệ hơn nữa, cả iOS và Android đều cho phép truy cập nhanh vào nút bật/tắt chế độ máy bay từ Trung tâm điều khiển (Control Center) hoặc thanh thông báo (Notification Shade) mà không cần mở khóa thiết bị.
Điện thoại Pixel 9a hiển thị chế độ máy bay được kích hoạt trên thanh thông báo, minh họa cách kẻ trộm dễ dàng vô hiệu hóa kết nối.
Điện thoại của bạn cần có kết nối internet để cập nhật vị trí trên mạng Find My của Apple hoặc Find Hub của Google. Mặc dù một số thiết bị đời mới có thể cập nhật vị trí ngay cả khi đã tắt nguồn, nhưng trừ khi bạn sở hữu một chiếc điện thoại tương đối hiện đại, thiết bị của bạn rất có thể sẽ “biến mất” khỏi bản đồ theo dõi ngay khi chế độ máy bay được kích hoạt. Để chống lại điều này, bạn nên xem xét việc vô hiệu hóa quyền truy cập vào các điều khiển thiết bị khi điện thoại bị khóa. Trên iPhone, bạn có thể thực hiện tại Cài đặt (Settings) > Face ID & Mật mã (Face ID & Passcode) > Cho phép truy cập khi khóa (Allow Access When Locked) và tắt Trung tâm điều khiển (Control Center). Đồng thời, hãy cân nhắc những mục khác mà bạn không muốn kẻ trộm có quyền truy cập. Trên Android, cài đặt này có thể khác nhau tùy theo thiết bị; hãy tìm trong phần Màn hình khóa (Lock Screen) hoặc một mục tương tự trong Cài đặt.
2. Vứt Bỏ Thẻ SIM Vật Lý
Thẻ SIM là cách duy nhất để điện thoại của bạn kết nối mạng di động khi bạn ở ngoài và không có Wi-Fi. Nếu mất kết nối di động, việc theo dõi thiết bị sẽ trở nên khó khăn, cho dù qua internet hay qua phương pháp định vị tam giác sóng di động – một phương pháp thường được cơ quan thực thi pháp luật sử dụng để định vị số điện thoại hoặc thiết bị thông qua số IMEI của chúng.
Đây là một trong những lý do lớn nhất khiến chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng eSIM để tăng cường bảo mật cho điện thoại thông minh của mình khỏi bị đánh cắp. eSIM không thể bảo vệ dữ liệu của bạn khỏi bị truy cập hay điện thoại khỏi bị trộm hoàn toàn, nhưng chúng không dễ dàng bị tháo rời như SIM vật lý. Điều này có nghĩa là điện thoại của bạn vẫn sẽ đăng ký trên mạng của nhà cung cấp dịch vụ và nếu bạn bật dữ liệu di động, nó vẫn có thể cập nhật vị trí trên dịch vụ theo dõi mà bạn đang sử dụng. Điều này giúp bạn và cơ quan chức năng dễ dàng theo dõi một thiết bị bị mất.
Tuy nhiên, eSIM cũng không hoàn hảo; một người có đủ chuyên môn kỹ thuật vẫn có thể đột nhập và vô hiệu hóa chúng. Nhưng mức độ chuyên môn kỹ thuật cần thiết để làm điều đó là khá cao và có lẽ không phải kẻ trộm hoặc móc túi thông thường nào cũng có được. Hơn nữa, việc này cũng khiến điện thoại trở nên vô dụng trên thị trường đồ cũ, đồng nghĩa với việc kẻ trộm không thể bán nó ngay lập tức sau khi đánh cắp.
3. Khôi Phục Cài Đặt Gốc và Flash ROM Mới
Trên các thiết bị cũ hơn không có các biện pháp bảo vệ chống khôi phục cài đặt gốc hiện đại (Factory Reset Protection – FRP), kẻ trộm có thể khôi phục cài đặt gốc điện thoại hoặc cài đặt một hệ điều hành (OS) mới để biến nó thành một thiết bị mới. Đây không phải là một quá trình dễ dàng nhất, nhưng chắc chắn dễ hơn việc thay thế một eSIM. Hầu hết các cửa hàng sửa chữa điện thoại đều có khả năng flash một ROM mới trên điện thoại hiện có để vượt qua tất cả các biện pháp bảo vệ đang hoạt động.
Điện thoại Android thường dễ bị ảnh hưởng bởi phương pháp này hơn so với iPhone, đặc biệt là khi xét đến số lượng ROM điện thoại thông minh có sẵn để tải về trực tuyến. Lưu ý rằng điều này yêu cầu bộ nạp khởi động (bootloader) của thiết bị phải được mở khóa, vì vậy một lần nữa, một số chuyên môn kỹ thuật là cần thiết để thực hiện thao tác này.
Tuy nhiên, với việc một số kẻ trộm thực hiện các sửa đổi phần cứng trên điện thoại để thay thế các bộ vi xử lý và mạch cụ thể, điều này hoàn toàn có thể xảy ra. Android cũng có tính năng Bảo vệ Khôi phục Cài đặt Gốc (FRP) được cho là sẽ làm cho điện thoại của bạn không thể sử dụng được bằng cách khóa quy trình khôi phục trong trường hợp bị trộm. Nhưng nó không hoàn hảo và có những cách để vượt qua các biện pháp bảo vệ để tội phạm có thể sử dụng một chiếc điện thoại bị đánh cắp mà không cần cung cấp bất kỳ bằng chứng sở hữu nào.
4. Thay Đổi Số IMEI
Một phương pháp hiệu quả khác, mặc dù khó khăn về mặt kỹ thuật, để ngăn bạn theo dõi điện thoại là thay đổi số IMEI. Số IMEI (International Mobile Equipment Identity) là một mã 15 chữ số duy nhất xác định điện thoại của bạn trên mạng của nhà mạng. Miễn là điện thoại của bạn có thẻ SIM đang hoạt động và kết nối với mạng, nó sẽ báo cáo số IMEI của mình và do đó có thể được theo dõi.
Ảnh chụp cận cảnh màn hình điện thoại Android hiển thị số IMEI, minh họa mã định danh độc nhất của thiết bị được kẻ trộm có thể thay đổi.
Việc thay đổi số IMEI là bất hợp pháp ở Vương quốc Anh, nhưng không có luật chống lại điều đó ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, việc này không hề dễ dàng thực hiện đúng cách; làm như vậy là một trong những hành động phức tạp nhất về mặt kỹ thuật mà kẻ trộm có thể thực hiện để “lật” một thiết bị bị đánh cắp và bán nó trên thị trường đồ cũ. Có các công cụ có sẵn trên internet có thể sửa đổi số IMEI của một thiết bị, nhưng điều này thường chỉ là tạm thời và không che giấu được số thật. Phương pháp này cũng phổ biến hơn với các thiết bị Android so với iPhone, mặc dù điều đó còn tùy thuộc vào chipset mà thiết bị Android của bạn sử dụng.
5. Sửa Đổi Phần Cứng
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, kẻ trộm có thể thay thế hoặc loại bỏ các bộ vi xử lý/linh kiện trên bo mạch chủ của điện thoại để vượt qua các biện pháp bảo vệ và mở khóa/khôi phục cài đặt gốc một thiết bị bị đánh cắp. Tôi đã có kinh nghiệm trực tiếp với điều này khi điều tra vụ trộm chiếc Pixel 7a của mình gần đây. Tôi đã tìm đến một cửa hàng sửa chữa điện thoại “mờ ám” hứa hẹn khả năng “sửa chữa” gần như vượt quá giới hạn pháp luật.
Rất nhiều giải pháp bảo vệ cấp nhân (kernel-level) hoặc cấp phần cứng hoạt động trên các thành phần riêng lẻ. Vì vậy, nếu ai đó thay thế toàn bộ một mạch tích hợp trên bo mạch chủ của điện thoại, về lý thuyết, nó có thể vượt qua các biện vệ như vậy. Phương pháp này đáng ngạc nhiên là khá tiết kiệm chi phí để thực hiện, và bất kỳ kỹ thuật viên sửa chữa nào làm việc với bo mạch chủ điện thoại đều có thể xác định các thành phần dễ bị tổn thương nếu nghiên cứu một chút.
Điểm sáng duy nhất ở đây là các phương pháp như vậy phần lớn phụ thuộc vào khả năng của kẻ trộm hoặc mạng lưới liên kết của họ. Đây là một thực tiễn phổ biến ở Ấn Độ, vốn là thị trường điện thoại thông minh cạnh tranh nhất (và là một trong những thị trường lớn nhất) trên thế giới. Nhiều người tìm kiếm các dịch vụ sửa chữa giá rẻ thay vì bỏ đi điện thoại của họ, và các kỹ thuật viên đã tìm ra cách sửa chữa hoặc làm việc với nhiều loại bo mạch chủ điện thoại và các chip khác nhau. Nếu việc thay thế một con chip có thể làm cho điện thoại của bạn “sống lại”, nó cũng có thể mở khóa hoặc vô hiệu hóa khả năng theo dõi.
Kỹ thuật viên đang kiểm tra bo mạch chủ của một chiếc điện thoại thông minh, minh họa phương pháp sửa đổi phần cứng phức tạp mà kẻ trộm có thể áp dụng.
Khi các linh kiện bên trong điện thoại ngày càng nhỏ gọn và các công ty bắt đầu phát triển phần cứng tùy chỉnh, việc sửa đổi phần cứng đối với điện thoại bị đánh cắp sẽ trở nên khó khăn hơn. Điều này có nghĩa là mặc dù cơ hội điện thoại của bạn được sửa chữa sẽ thấp hơn nếu một con chip nhỏ giá chỉ 0,02 USD bị hỏng, nhưng nó cũng có nghĩa là một con chip tương tự khác không thể được thay thế để làm cho điện thoại của bạn không thể theo dõi được.
Khi điện thoại thông minh ngày càng trở nên thông minh hơn, việc theo dõi chúng khi bị mất ngày càng dễ dàng hơn. Tuy nhiên, những kẻ trộm điện thoại cũng ngày càng tinh vi hơn trong việc tìm cách đưa chúng ra khỏi tầm kiểm soát. Biện pháp phòng vệ tốt nhất của bạn vẫn là đơn giản nhất: hãy cảnh giác ở nơi công cộng và tránh để điện thoại của bạn bị đánh cắp ngay từ đầu. Đó là một tình huống khó chịu – và thường tốn kém – như tôi đã học được từ kinh nghiệm cá nhân của mình.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về vấn đề này và những biện pháp bạn đã thực hiện để bảo vệ điện thoại của mình trong phần bình luận bên dưới!
