Trong một thế giới ngập tràn thiết bị thông minh và thông báo liên tục, việc giữ vững sự tập trung trở thành một thách thức lớn. Có lẽ bạn cũng từng đổ lỗi cho công nghệ vì khiến mình mất tập trung, nhưng vấn đề thực sự lại nằm ở cách chúng ta sử dụng nó. Bản thân tôi cũng từng trải qua điều này, cho đến khi tôi nhận ra rằng những thay đổi nhỏ trong thói quen kỹ thuật số hàng ngày có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Bằng cách điều chỉnh cách tương tác với công nghệ, tôi đã tìm thấy 7 thói quen đơn giản nhưng mạnh mẽ, giúp định hình lại quy trình làm việc và nâng cao khả năng tập trung của mình một cách bất ngờ.
1. Tắt Toàn Bộ Thông Báo Không Cần Thiết
Mỗi tiếng “ting” hay “buzz” nhỏ đều là một cú đánh trực tiếp vào sự chú ý của bạn. Nếu bạn giống tôi, có lẽ điện thoại của bạn cài đặt hàng tá ứng dụng. Việc cho phép mỗi ứng dụng gửi thông báo đồng nghĩa với một dòng chảy thông báo không ngừng nghỉ từ những ứng dụng thực sự không cần sự chú ý của bạn ngay lập tức. Trước đây, màn hình điện thoại của tôi luôn sáng lên sau mỗi vài phút, mỗi thông báo đều kéo tôi ra khỏi công việc đang làm, dù chỉ trong một giây. Dần dần, tôi nhận ra rằng những sự xao nhãng nhỏ này tích tụ lại, làm phân mảnh sự tập trung và khiến tôi khó đi vào trạng thái “flow” (trạng thái làm việc hiệu quả cao độ). Để khắc phục, tôi đã tiến hành một cuộc rà soát toàn diện cài đặt thông báo. Với mỗi ứng dụng, tôi tự hỏi: “Mình có cần ứng dụng này thông báo theo thời gian thực không?”. Nếu không, tôi tắt thông báo của nó ngay lập tức. Giờ đây, chỉ những thông báo thực sự cần thiết mới được phép hiển thị – tin nhắn, cuộc gọi, lịch nhắc nhở, và một vài ứng dụng liên quan đến tài chính hoặc công việc. Sự thay đổi nhỏ bé này đã tạo ra một sự khác biệt khổng lồ. Không còn những gián đoạn liên tục, tôi có thể tập trung và duy trì trạng thái làm việc sâu lâu hơn.
2. Tận Dụng Chế Độ Tập Trung (Focus) và Không Làm Phiền (Do Not Disturb)
Một trong những tính năng bị đánh giá thấp nhất trên các thiết bị hiện đại chính là khả năng tùy chỉnh ai và ứng dụng nào có thể làm phiền bạn, cũng như thời điểm chúng có thể làm phiền. Nếu bạn chưa sử dụng Focus (trên iPhone) hoặc Do Not Disturb (trên Android), bạn đang bỏ lỡ một trong những công cụ tốt nhất cho công việc chuyên sâu. Ngay cả khi đã tắt thông báo từ các ứng dụng không thiết yếu, tôi vẫn thường xuyên bị làm phiền.
Người dùng nữ đang sử dụng iPhone 12 Pro với chế độ Tập trung (Focus Mode) được kích hoạt, biểu tượng của việc quản lý thông báo để cải thiện sự tập trung.
Hiện tại, tôi đã thiết lập các chế độ Tập trung khác nhau cho từng phần trong ngày của mình – lập trình, viết lách và thư giãn. Mỗi chế độ đều tự động tắt tiếng tất cả ứng dụng trừ một số ít tôi chỉ định và ẩn các thông báo gây xao nhãng. Nó cũng giới hạn những ai có thể gọi cho tôi và hạn chế các màn hình chính hiển thị. Nếu bạn đang tìm kiếm lý do để thiết lập chế độ Tập trung trên iPhone, thì đây chính là câu trả lời. Tôi đã cài đặt lịch trình tự động kích hoạt các chế độ Tập trung, biến chúng thành một thói quen tự chủ. Vẻ đẹp của thói quen này là nó rèn luyện cả não bộ và môi trường xung quanh bạn để hỗ trợ sự tập trung. Khi một chế độ Tập trung được kích hoạt, nó giống như việc bật một công tắc tinh thần – báo hiệu cho tôi rằng đã đến lúc cần tập trung. Theo thời gian, sự nhất quán đó đã giúp tôi đi sâu vào công việc nhanh hơn và duy trì trạng thái này lâu hơn.
3. Nghe Nhạc Nền Phù Hợp Để Tăng Cường Tập Trung
Tôi từng nghĩ rằng sự im lặng tuyệt đối là bí quyết tối thượng để tăng năng suất, nhưng thực tế, âm nhạc nền phù hợp có thể tạo ra những điều kỳ diệu cho sự tập trung. Sau khi thử nghiệm nhiều thể loại khác nhau, tôi nhận thấy rằng một số loại nhạc giúp tôi đi sâu hơn vào trạng thái tập trung, trong khi số khác lại gây xao nhãng. Đối với các tác vụ đòi hỏi sự tập trung cao độ – như viết bài hay lập trình – tôi thường chọn nhạc không lời, âm thanh môi trường (ambient soundscapes), hoặc những bản lo-fi beats. Những bản nhạc này cung cấp một nhịp điệu mà không gây phân tâm, cho phép tôi bỏ qua tiếng ồn xung quanh và đi vào trạng thái tập trung. Không lời hát, không có sự chuyển đổi đột ngột – chỉ là một dòng âm thanh ổn định, nhẹ nhàng, thu hút tâm trí tôi mà không làm nó bị quá tải.
Ảnh chụp màn hình playlist "Nature Sounds" trên ứng dụng Spotify, minh họa cho việc sử dụng nhạc nền tự nhiên để tăng cường khả năng tập trung khi làm việc.
Mặt khác, khi làm những công việc thường nhật, tôi chuyển sang thứ gì đó sôi động hơn một chút nhưng vẫn đủ nhẹ nhàng để giữ tôi ở trạng thái ổn định. Nhạc nền đã trở thành một nghi thức đối với tôi. Chỉ cần nhấn nút phát một playlist cụ thể là đã báo hiệu cho não bộ của tôi rằng đã đến lúc làm việc. Tất nhiên, não bộ của mỗi người được “lập trình” khác nhau. Một số người phát triển tốt trong sự im lặng, người khác trong âm thanh. Việc thử nghiệm sẽ giúp bạn xác định điều gì phù hợp nhất với mình.
4. Thiết Lập Ranh Giới Kỹ Thuật Số Rõ Ràng
Thật dễ dàng để công nghệ xâm lấn mọi ngóc ngách trong ngày của bạn – tin nhắn công việc len lỏi vào bữa tối, mạng xã hội chiếm đoạt những khoảnh khắc yên tĩnh, hoặc email đòi hỏi sự chú ý trước khi bạn kịp uống cà phê buổi sáng. Tôi không nhận ra sự hỗn loạn tinh thần mà điều này tạo ra cho đến khi tôi bắt đầu thiết lập ranh giới kỹ thuật số rõ ràng.
Một trong những thay đổi đầu tiên của tôi là xác định “khu vực không điện thoại” và “thời gian không lướt”. Ví dụ, dù tôi thức dậy sớm từ 5 giờ sáng, nhưng tôi không kiểm tra email trước 2 giờ chiều và sau 7 giờ tối. Thay vào đó, tôi dành những giờ buổi sáng cho các nhiệm vụ đòi hỏi sự tập trung cao độ. Tôi tránh các tác vụ thường nhật không yêu cầu sự tập trung sâu, chẳng hạn như kiểm tra email. Ngoài ra, tôi tách biệt công nghệ phục vụ công việc và cá nhân. Điều đó có nghĩa là sử dụng các hồ sơ trình duyệt khác nhau cho các tác vụ liên quan đến công việc và một hồ sơ khác cho mục đích sử dụng cá nhân. Tôi cũng giữ điện thoại ngoài tầm với và ngoài tầm nhìn trong các buổi làm việc tập trung, vì việc thêm một rào cản giúp tôi tránh được sự cám dỗ cầm nó lên khi gặp bế tắc. Những thay đổi nhỏ này đã tạo ra một ranh giới rõ ràng giữa thời gian làm việc và nghỉ ngơi. Bằng cách tạo ra sự phân biệt này, tôi dễ dàng hoàn thành các nhiệm vụ hơn, biết rằng sau đó, tôi sẽ có thời gian dành riêng để thư giãn và làm những gì mình muốn, chẳng hạn như lướt mạng xã hội.
5. Gỡ Bỏ Các Ứng Dụng Gây Xao Nhãng
Một trong những động thái táo bạo và hiệu quả nhất mà tôi thực hiện để cải thiện sự tập trung là gỡ cài đặt các ứng dụng làm hao mòn thời gian và sự chú ý của tôi. Điều đó không hề dễ dàng, nhưng sự khác biệt đã đến ngay lập tức khi tôi quyết định thực hiện. Ý chí có giới hạn, vì vậy thay vì chỉ dựa vào ý chí, tôi đã loại bỏ hoàn toàn nguồn gốc của sự xao nhãng.
Một chiếc điện thoại thông minh đang hiển thị tùy chọn gỡ cài đặt ứng dụng WhatsApp, minh họa hành động loại bỏ các ứng dụng gây xao nhãng để cải thiện năng suất.
Tôi bắt đầu bằng cách xác định những “thủ phạm” lớn nhất. Tôi vô thức mở các ứng dụng như Instagram và X (Twitter cũ) bất cứ khi nào có một giây rảnh rỗi hoặc khi tôi bị mắc kẹt trong công việc đang làm. Ngay cả khi không sử dụng, chỉ cần có chúng trên điện thoại cũng đã tạo ra cám dỗ. Việc gỡ bỏ các ứng dụng gây xao nhãng đã giúp tôi tập trung vào nhiệm vụ mà không cảm thấy bị thôi thúc phải kiểm tra mạng xã hội. Nếu có một ứng dụng nào đó liên tục kéo bạn ra khỏi những điều quan trọng, hãy thử xóa nó trong một tuần. Bạn sẽ ngạc nhiên về mức độ tập trung của mình sẽ được cải thiện.
6. Áp Dụng Phương Pháp Làm Việc Đơn Nhiệm (Monotasking)
Trong thế giới ngày nay, việc muốn đạt được nhiều hơn thông qua đa nhiệm là điều phổ biến. Trong nhiều năm, tôi từng tin rằng đa nhiệm là bí quyết tối thượng để tăng năng suất. Bạn sẽ thấy tôi vừa xử lý email vừa nghe podcast, hoặc vừa xem video mới nhất từ YouTuber yêu thích vừa làm việc. Bằng cách đó, tôi nghĩ mình đã hoàn thành được nhiều việc hơn. Nhưng trên thực tế, tôi đang làm phân mảnh sự chú ý của mình.
Chuyển sang làm việc đơn nhiệm (monotasking) đã thay đổi mọi thứ. Thay vì cố gắng làm năm việc cùng một lúc, tôi cam kết chỉ làm một việc tại một thời điểm – và làm nó thật tốt. Dù là viết một bài báo, trả lời tin nhắn, hay thậm chí chỉ đọc một tài liệu, giờ đây tôi tập trung vào nhiệm vụ hiện tại trước khi chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo. Ban đầu, tôi cảm thấy chậm lại, nhưng theo thời gian, tôi bắt đầu nhận thấy kết quả: công việc của tôi được cải thiện, tôi mắc ít lỗi hơn và hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả hơn. Thậm chí tốt hơn, tôi cảm thấy ít kiệt sức hơn vào cuối ngày. Đơn nhiệm giúp xây dựng đà làm việc, làm sâu sắc thêm sự tập trung và giúp bạn đi vào trạng thái “flow” khó nắm bắt đó, nơi mọi thứ đều ăn khớp.
7. Sử Dụng Kỹ Thuật Pomodoro Hiệu Quả
Là một trong số ít những phương pháp năng suất thực sự hiệu quả đối với tôi, Kỹ thuật Pomodoro đã thay đổi cuộc chơi. Trước khi khám phá nó, những ngày làm việc của tôi thường trôi qua trong những cuộc chạy đua vô tận, thiếu tập trung. Tôi sẽ bắt đầu với những ý định tốt đẹp nhất, nhưng chỉ vài giờ sau mới nhận ra mình hầu như chưa hoàn thành được gì trong danh sách việc cần làm. Tôi không lười biếng – tôi chỉ không quản lý sự tập trung của mình một cách hiệu quả.
Kỹ thuật Pomodoro đã giúp tôi trở nên có chủ đích hơn về thời gian của mình. Phương pháp này rất đơn giản: làm việc trong 25 phút, nghỉ 5 phút, và lặp lại. Sau bốn chu kỳ, bạn sẽ có một khoảng nghỉ dài hơn. Tuy nhiên, vì tôi là người dùng nâng cao, tôi thường đặt thời gian tập trung của mình là một giờ (hoặc 90 phút) với 15 phút nghỉ giải lao. Những khoảng thời gian làm việc tập trung hàng giờ đó buộc tôi phải đi sâu vào một nhiệm vụ mà không phải lo lắng về thời gian hoàn thành. Đồng hồ đếm ngược giúp tôi duy trì trách nhiệm. Cấu trúc này không chỉ cải thiện năng suất mà còn cả động lực của tôi. Việc biết rằng luôn có một khoảng nghỉ chỉ cách vài phút giúp tôi dễ dàng vượt qua sự kháng cự và duy trì đúng hướng.
Không phải mọi bí quyết trong “hộp công cụ” của tôi đều phù hợp với bạn, vì vậy hãy thử chúng và xem điều gì hiệu quả và điều gì không.
