Sau nhiều năm gắn bó với File Explorer, tôi cuối cùng đã chuyển sang một trình quản lý tệp bên thứ ba tốt hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi này đã mang lại một góc nhìn mới mẻ: File Explorer vẫn là một phần cốt lõi của Windows, và chỉ với một vài bản cập nhật thông minh, Microsoft hoàn toàn có thể biến nó thành một công cụ tốt hơn rất nhiều cho mọi người dùng. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích những thiếu sót hiện tại và đề xuất 7 cải tiến quan trọng giúp File Explorer thực sự lột xác, mang lại trải nghiệm quản lý tệp vượt trội cho người dùng Windows tại Việt Nam.
1. Cải Thiện Toàn Diện Tính Năng Hỗ Trợ Tab
Windows 11 cuối cùng đã giới thiệu tính năng duyệt tab trong File Explorer, một tính năng được yêu cầu từ lâu cho phép bạn dễ dàng điều hướng giữa các thư mục khác nhau mà không cần mở một cửa sổ mới mỗi lần. Tuy nhiên, việc triển khai hiện tại vẫn còn nhiều thiếu sót và chưa thực sự hoàn chỉnh. Không có tùy chọn để ghim các tab thường dùng, không có phím tắt để mở lại các tab đã đóng, và các tab cũng không được khôi phục sau khi khởi động lại hệ thống.
Với bản cập nhật tháng 3 năm 2025, Microsoft đã giải quyết một phần vấn đề bằng cách giới thiệu tùy chọn khôi phục các tab và cửa sổ đang mở sau khi khởi động lại hoặc đăng nhập. Đáng tiếc, tính năng này chỉ hoạt động sau khi hệ thống khởi động lại hoàn toàn. Nếu bạn vô tình đóng File Explorer và mở lại, các tab của bạn vẫn sẽ biến mất, gây bất tiện lớn cho quy trình làm việc.
Microsoft nên xem xét bổ sung tính năng Nhóm Tab (Tab Groups), một trong những tính năng yêu thích của tôi trong Directory Opus. Nhóm Tab cho phép bạn lưu một tập hợp các tab đang mở thành một nhóm và mở lại chúng dựa trên quy trình làm việc hiện tại của bạn. Ví dụ, tôi thường xuyên chuyển đổi giữa công việc viết code, viết bài và chỉnh sửa video, và mỗi loại công việc đều có nhóm tab riêng, giúp tôi nhanh chóng chuyển đổi khi cần thiết.
2. Tích Hợp Chế Độ Xem Hai Ngăn (Dual Pane View)
Điều hướng theo chế độ hai ngăn (Dual Pane) là một thiếu sót lớn khác trong File Explorer. Với hai ngăn đặt cạnh nhau, bạn có thể nhanh chóng kéo và thả các tệp hoặc thư mục giữa các thư mục khác nhau mà không cần mở nhiều cửa sổ. Tính năng này cũng giúp việc so sánh nội dung của hai thư mục trở nên dễ dàng hơn để dọn dẹp các tệp trùng lặp và quản lý bản sao lưu. Riêng tính năng này đã có thể cải thiện đáng kể năng suất làm việc cho người dùng chuyên nghiệp.
Giao diện File Pilot với hai ngăn mở trên Windows 11
Các ứng dụng như File Pilot và Directory Opus xử lý đa nhiệm rất hiệu quả. Các tab của bạn được lưu, có một cách dễ dàng để ghim các thư mục thường dùng, và bạn có thể tạo nhiều bảng điều khiển trong một cửa sổ duy nhất tùy theo nhu cầu. File Explorer hoàn toàn có thể học hỏi từ các cách triển khai này để cung cấp một trải nghiệm linh hoạt và mạnh mẽ hơn cho người dùng Windows.
3. Nâng Cấp Tính Năng Xem Trước Tệp và Tùy Chọn Hiển Thị
Tính năng xem trước tệp trong File Explorer không nhất quán và kém xa so với những gì các trình quản lý tệp của bên thứ ba, thậm chí cả PowerToys Peek, cung cấp. Mặc dù nó hỗ trợ các định dạng phổ biến như hình ảnh, văn bản, PDF, HTML và tệp .reg, nhưng việc khiến nó hoạt động đôi khi lại là một rắc rối.
Hệ thống xem trước này gặp khó khăn khi hiển thị các loại tệp ít phổ biến hơn và theo kinh nghiệm của tôi, thường xuyên không thể xem trước ngay cả các tệp văn bản và PDF. Một tùy chọn xem trước đáng tin cậy hơn sẽ là một cách tiện lợi để nhanh chóng xem qua các tệp mà không cần mở chúng hoặc sử dụng các ứng dụng của bên thứ ba để xem nội dung.
Một trong những tính năng yêu thích của tôi trong ứng dụng Files là chế độ xem theo cột (Column view), cho phép bạn duyệt các thư mục theo cấu trúc cây. Bạn có thể sử dụng bàn phím để duyệt qua các thư mục mà không cần phải quay lại và tiến tới nhiều lần. Đây là một tính năng mà tôi mong File Explorer sẽ áp dụng để giúp người dùng dễ dàng nắm bắt vị trí hiện tại của mình trong cấu trúc thư mục.
4. Tăng Tốc Độ Tìm Kiếm Đáng Kể
File Explorer tương đối chậm so với các lựa chọn thay thế của bên thứ ba như File Pilot. Chức năng tìm kiếm của nó hoạt động với tốc độ “rùa bò” và mất rất nhiều thời gian để hiển thị kết quả, đặc biệt khi quét các thư mục lớn hoặc ổ đĩa ngoài. Nhiều yếu tố góp phần vào việc tìm kiếm chậm chạp này, bao gồm việc thiếu lập chỉ mục trên toàn hệ thống trừ khi nó được bật thủ công cho các thư mục cụ thể.
Chắc chắn, bạn có thể xây dựng lại toàn bộ chỉ mục tìm kiếm để cải thiện tốc độ tìm kiếm của Windows, thêm thủ công các thư mục và loại tệp vào tùy chọn lập chỉ mục, và tinh chỉnh các vị trí không được lập chỉ mục để tắt tìm kiếm siêu dữ liệu nhằm tìm tệp nhanh hơn. Tuy nhiên, hầu hết người dùng sẽ không bao giờ tìm hiểu các cài đặt này và vẫn phải chịu đựng các vấn đề tìm kiếm chậm, điều này cho thấy Microsoft cần triển khai một giải pháp mạnh mẽ hơn ngay từ đầu.
Các tiện ích tìm kiếm của bên thứ ba như Everything quét toàn bộ hệ thống tệp NTFS và ReFS, đồng thời xây dựng chỉ mục riêng của chúng để cung cấp kết quả tìm kiếm tức thì, ngay cả khi chúng phải đẩy mức sử dụng CPU lên một chút. Một chức năng tìm kiếm nhanh hơn và phản hồi tốt hơn sẽ tiết kiệm thời gian và giảm sự khó chịu, đặc biệt đối với những người có bộ sưu tập tệp lớn.
5. Hỗ Trợ Lọc, Tổ Chức Tệp Nâng Cao và Siêu Dữ Liệu
File Explorer cho phép bạn tìm kiếm tệp nhanh hơn bằng cách sử dụng các bộ lọc như ngày, tên, kích thước và loại (kiểu tệp). Tuy nhiên, nó kém trực quan hơn và hầu hết mọi người chưa bao giờ sử dụng các bộ lọc này vì chúng bị ẩn sâu trong cài đặt. Microsoft có thể cải thiện bằng cách thêm các bộ lọc đa tiêu chí nâng cao kết hợp nhiều bộ lọc, khả năng lưu các bộ lọc, và tính năng lọc trực tiếp tức thì để chỉ hiển thị một loại tệp cụ thể.
Tùy chọn chỉnh sửa thẻ tệp trong Windows 11
File Explorer cũng cần được nâng cấp các công cụ tổ chức tệp. Nó thiếu các thư mục mã màu, thẻ (tags) và nhãn tùy chỉnh để dễ dàng phân biệt các tệp ngay từ cái nhìn đầu tiên. Nó cũng thiếu khả năng nhóm các tệp dựa trên siêu dữ liệu như tác giả, loại dự án và danh mục tệp. Chức năng đổi tên hàng loạt tích hợp sẵn trong File Explorer cũng rất cơ bản, vì không có cách nào để thêm tiền tố một cách linh hoạt, thay thế văn bản cụ thể trong tên tệp, thay đổi phần mở rộng tệp hàng loạt hoặc thêm siêu dữ liệu vào tên tệp.
6. Cung Cấp Các Tính Năng Tùy Chỉnh Nâng Cao
Mặc dù tôi rất thích thiết kế cải tiến của File Explorer, nhưng nó lại cung cấp khả năng tùy chỉnh hạn chế cho thanh công cụ và menu của nó. Bạn không thể thêm, xóa hoặc sắp xếp lại các biểu tượng trên thanh công cụ, cũng như không thể cá nhân hóa menu ngữ cảnh để phù hợp với quy trình làm việc của bạn. Muốn ẩn một phần nào đó? Có, nhưng chỉ tạm thời, vì nó sẽ xuất hiện trở lại vào lần tiếp theo bạn mở một cửa sổ. Trong khi đó, các ứng dụng của bên thứ ba như Files cho phép bạn ẩn bất kỳ phần nào bạn muốn và quan trọng hơn là ghi nhớ các lựa chọn của bạn.
Microsoft có thể học hỏi từ File Pilot và cho phép bạn ghim các hành động thường dùng nhất (như đổi tên, thuộc tính và Mở bằng) lên đầu menu. Tương tự, các thanh công cụ có thể tùy chỉnh theo kiểu Directory Opus, các nhãn và thẻ tùy chỉnh có thể giúp tăng tốc các tác vụ lặp đi lặp lại bằng cách đặt các lệnh thường dùng trong tầm tay của bạn.
Các trình quản lý tệp nâng cao như Directory Opus cho phép tùy chỉnh giao diện hoàn toàn — bạn có thể sắp xếp lại các thanh công cụ và quyết định chính xác các nút bấm sẽ nằm ở đâu. Chúng cũng cung cấp các tính năng hữu ích như nhật ký tệp (file log), ghi lại mọi hành động bạn thực hiện, chẳng hạn như xóa một tệp. Bằng cách này, bạn có thể dễ dàng xem lại các bước của mình và tránh phải đoán xem điều gì có thể đã xảy ra sai.
7. Chuyển Tệp Nhanh Hơn và Xử Lý Lỗi Tốt Hơn
File Explorer có thể cảm thấy ì ạch, đặc biệt khi di chuyển một số lượng lớn tệp và truyền giữa các ổ đĩa. Nó cũng gặp vấn đề với việc quản lý hàng đợi truyền tệp kém, với nhiều lượt truyền xảy ra đồng thời và làm chậm mọi thứ, dẫn đến sự khó chịu trong quá trình sao lưu hoặc dự án lớn.
Nếu xảy ra lỗi, thao tác sẽ đơn giản là tạm dừng hoặc hủy bỏ thay vì có thể thử lại, tiếp tục hoặc bỏ qua các tệp gặp sự cố. Các ứng dụng như Directory Opus cung cấp khả năng truyền tệp nhanh hơn với nhiều luồng và khả năng điều chỉnh thủ công kích thước bộ đệm để làm việc với các tệp lớn.
Hộp thoại chuyển tệp trong Opus Directory trên Windows 11
Việc bổ sung thêm nhiều tính năng hữu ích cho File Explorer không phải là về việc tạo ra trình quản lý tệp tốt nhất cho Windows; các tiện ích quản lý tệp của bên thứ ba sẽ luôn làm điều đó tốt hơn. Mà nó là về việc cung cấp một tùy chọn tích hợp vững chắc cho những người đã quen thuộc với giao diện và bố cục hiện có, và không cần phải học lại mọi thứ với một tiện ích mới. Microsoft có cơ hội cải thiện đáng kể trải nghiệm cho hàng triệu người dùng chỉ với một vài bản cập nhật được cân nhắc kỹ lưỡng.
Mặc dù vậy, nhiều người – bao gồm cả tôi – vẫn tìm đến các giải pháp thay thế để có trải nghiệm tinh tế hơn. Hiện tại, tôi đang sử dụng File Pilot làm trình quản lý tệp chính trên Windows 11 vì nó đơn giản, nhanh chóng và có tất cả các tính năng tôi cần để sắp xếp các tệp của mình. Nhưng nếu File Explorer thực hiện những thay đổi đã đề xuất, nó hoàn toàn có thể trở thành trình quản lý tệp duy nhất mà hầu hết chúng ta cần.
