Ngôi nhà hiện đại của chúng ta ngày càng được trang bị nhiều thiết bị công nghệ thông minh, từ router Wi-Fi đến TV, camera an ninh và máy chơi game. Những thiết bị này mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc, giúp cuộc sống đơn giản hơn và duy trì kết nối. Tuy nhiên, ít ai biết rằng chúng cũng là những mục tiêu vô cùng dễ dàng cho tin tặc. Nếu không được bảo vệ đúng cách, các tiện ích công nghệ này có thể đặt quyền riêng tư và an ninh của bạn vào vòng nguy hiểm. May mắn thay, có những bước đơn giản mà bạn hoàn toàn có thể thực hiện để đảm bảo an toàn cho ngôi nhà kỹ thuật số của mình.
1. Router Wi-Fi – Cánh Cửa Vào Mạng Gia Đình Bạn
Router Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten trên bàn, biểu tượng của sự kết nối mạng gia đình.
Nếu có một thiết bị trong nhà mà tin tặc khao khát chiếm đoạt nhất, thì đó chính là router Wi-Fi của bạn. Lý do là bởi router kết nối tất cả các thiết bị khác của bạn với internet. Một router bị xâm nhập có thể mở cửa cho tin tặc truy cập vào mọi thiết bị trong mạng của bạn, từ máy tính xách tay cho đến tủ lạnh thông minh.
Hai lỗ hổng phổ biến nhất của router Wi-Fi là firmware lỗi thời và việc sử dụng thông tin đăng nhập mặc định. Một nghiên cứu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Ohio (Ohio Society of CPAs) đã chỉ ra rằng 89% số người được hỏi chưa bao giờ cập nhật firmware cho router của họ, và 72% chưa bao giờ thay đổi mật khẩu Wi-Fi mặc định.
Để bảo mật router của bạn, hãy đảm bảo rằng firmware của nó luôn được cập nhật lên phiên bản mới nhất. Nếu bạn chưa quen với quy trình này, hãy tham khảo hướng dẫn cụ thể từ nhà sản xuất. Tiếp theo, hãy thay đổi thông tin đăng nhập mặc định thành một mật khẩu mạnh và độc đáo. Mật khẩu nên là sự kết hợp của chữ cái viết hoa, chữ thường, số và ký hiệu.
Mã hóa cũng là yếu tố quan trọng. Kích hoạt mã hóa WPA3 nếu router của bạn hỗ trợ – hoặc ít nhất là WPA2 – để bảo vệ mạng của bạn khỏi sự truy cập trái phép.
2. Camera An Ninh Và Chuông Cửa Thông Minh – Bảo Vệ Hay Nguy Cơ?
Một người đang cầm điện thoại thông minh hiển thị hình ảnh từ camera an ninh thông minh, minh họa việc theo dõi và bảo mật ngôi nhà.
Camera an ninh thông minh và chuông cửa được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà của bạn, nhưng chúng có thể gây tác dụng ngược nếu không được bảo mật. Giống như router Wi-Fi, firmware lỗi thời và mật khẩu mặc định là những lỗ hổng hàng đầu đối với camera và chuông cửa thông minh. Tin tặc lợi dụng những điểm yếu này để truy cập vào các nguồn cấp dữ liệu trực tiếp, vô hiệu hóa thiết bị hoặc thậm chí sử dụng chúng làm cổng vào toàn bộ mạng của bạn.
Để khóa chặt các thiết bị này, hãy bắt đầu bằng cách thay đổi mật khẩu mặc định và bật xác thực hai yếu tố (2FA) nếu có. Đảm bảo firmware của camera luôn được cập nhật, vì các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá lỗi cho những lỗ hổng mới phát hiện.
Ưu tiên các mẫu camera có mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho các luồng video, điều này ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi dữ liệu bị chặn. Ngoài ra, hãy tránh sử dụng mạng Wi-Fi công cộng để truy cập nguồn cấp dữ liệu camera của bạn, vì các kết nối này thường không an toàn và dễ bị khai thác.
3. Loa Thông Minh Và Trợ Lý Giọng Nói – Luôn Lắng Nghe
Loa thông minh Amazon Echo màu đen đặt trên bàn cạnh một người, thể hiện tính năng trợ lý giọng nói và tương tác.
Loa thông minh và các trợ lý giọng nói như Alexa, Google Assistant và Siri mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, những thiết bị này luôn trong trạng thái “lắng nghe” và cũng có thể tiềm ẩn rủi ro bảo mật.
Vào tháng 8 năm 2024, NCC Group đã báo cáo về các lỗ hổng trong loa thông minh Sonos có thể cho phép tin tặc nghe lén người dùng. Đây chỉ là một trong số nhiều sự cố mà loa thông minh đã được chứng minh là các thiết bị dễ bị tổn thương.
Mặc dù có giới hạn về những gì bạn có thể làm để bảo mật loa thông minh của mình – đặc biệt khi lỗ hổng xuất phát từ phía nhà sản xuất – bạn vẫn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách xem xét kỹ các quyền truy cập của thiết bị và tắt các tính năng như mua sắm bằng giọng nói hoặc truy cập từ xa nếu không cần thiết.
Một điều khác bạn có thể làm là thận trọng khi kết nối các ứng dụng hoặc dịch vụ của bên thứ ba với trợ lý giọng nói của mình, vì những kết nối này có thể đưa thêm các lỗ hổng bảo mật không mong muốn.
4. TV Thông Minh – Nguồn Dữ Liệu Cá Nhân Tiềm Ẩn
Một chiếc Smart TV Sharp đang chạy hệ điều hành TiVo OS, biểu tượng cho thiết bị giải trí thông minh trong gia đình.
TV thông minh của bạn cũng có thể là một cánh cổng cho tin tặc và các trình theo dõi dữ liệu. Nhiều Smart TV thu thập dữ liệu về thói quen xem của bạn, và nếu bị tấn công, chúng có thể trở thành một cổng để kẻ tấn công xâm nhập vào mạng gia đình bạn. Một số Smart TV thậm chí còn đi kèm với camera và microphone tích hợp, có thể bị khai thác để nghe lén hoặc ghi hình nếu không được bảo mật đúng cách.
Để bảo vệ bản thân, hãy bắt đầu bằng cách tắt ACR (Automatic Content Recognition) và các tính năng theo dõi khác trong cài đặt TV của bạn. Mỗi thương hiệu TV lại đặt tùy chọn này ở một vị trí khác nhau, nhưng một tìm kiếm nhanh với model TV của bạn sẽ giúp bạn tìm ra hướng dẫn. Ngoài ra, hãy tránh cài đặt các ứng dụng không cần thiết – mỗi ứng dụng là một nguy cơ bảo mật tiềm ẩn, đặc biệt nếu nó không đến từ một nhà phát triển đáng tin cậy.
5. Bộ Điều Khiển Nhà Thông Minh (Smart Home Hub) – Trái Tim Của Hệ Sinh Thái IoT
Một chiếc iPad được sử dụng như một bộ điều khiển trung tâm (hub) cho nhà thông minh, quản lý các thiết bị IoT.
Bộ điều khiển nhà thông minh (smart home hub) cho phép bạn điều khiển mọi thứ từ đèn đến bộ điều nhiệt chỉ bằng một lệnh duy nhất. Nhưng sự tiện lợi đó cũng khiến chúng trở thành mục tiêu có giá trị cao đối với tin tặc. Nếu một tin tặc xâm nhập vào hub của bạn, họ có khả năng kiểm soát mọi thiết bị được liên kết với nó.
Rủi ro lớn nhất đến từ mật khẩu yếu và phần mềm không được vá lỗi. Nhiều người dùng chỉ thiết lập hub nhà thông minh của họ một lần rồi quên đi, khiến chúng dễ bị khai thác bởi những lỗ hổng mà các nhà sản xuất đã vá trong các bản cập nhật mới hơn. Kẻ tấn công cũng có thể khai thác các phương pháp xác thực yếu thông qua thông tin đăng nhập mặc định hoặc tấn công dò mật khẩu (brute-force attacks).
Để giữ an toàn cho hub của bạn, hãy sử dụng mật khẩu mạnh, độc đáo – đặc biệt nếu hub của bạn yêu cầu tài khoản trực tuyến. Xác thực hai yếu tố (2FA) là điều bắt buộc khi có sẵn. Ngoài ra, hãy thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật firmware để đảm bảo bạn đang chạy các bản vá bảo mật mới nhất.
Một rủi ro thường bị bỏ qua khác là các tích hợp của bên thứ ba. Nhiều hub hỗ trợ hàng tá thiết bị và ứng dụng thông minh, nhưng mỗi kết nối đều là một lỗ hổng tiềm ẩn. Chỉ liên kết các thiết bị đáng tin cậy và cảnh giác khi cấp quá nhiều quyền. Nếu một ứng dụng của bên thứ ba không cần truy cập vào hệ thống an ninh của bạn, đừng cấp quyền cho nó.
Cuối cùng, hãy cân nhắc thiết lập một mạng chuyên dụng cho các thiết bị nhà thông minh của bạn. Nhiều router cho phép bạn tạo một mạng khách riêng biệt, giữ các thiết bị IoT của bạn tách biệt khỏi các kết nối máy tính và điện thoại chính của bạn. Bằng cách này, việc xâm nhập vào hub sẽ không ngay lập tức cung cấp quyền truy cập vào các thiết bị khác.
6. Máy Chơi Game (Gaming Consoles) – Hơn Cả Giải Trí
Máy chơi game cầm tay Steam Deck đặt trên bàn, tượng trưng cho các thiết bị giải trí có khả năng lưu trữ dữ liệu cá nhân.
Nếu bạn nghĩ rằng máy chơi game chỉ là để giải trí, thì tin tặc sẽ rất muốn chứng minh điều ngược lại. Từ chi tiết thanh toán được lưu trữ đến các tính năng thoại và camera, những thiết bị này nắm giữ nhiều dữ liệu cá nhân hơn hầu hết mọi người nhận ra.
Kaspersky Lab đã báo cáo mức tăng 13% về các cuộc tấn công phần mềm độc hại liên quan đến trò chơi trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Tin tặc sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp từ các trang web khác để đột nhập vào tài khoản chơi game, đặc biệt nếu bạn đã dùng lại mật khẩu. Một khi đã xâm nhập, chúng có thể thực hiện các giao dịch mua trái phép, bán tài khoản của bạn trực tuyến hoặc khóa bạn hoàn toàn khỏi tài khoản.
Quyền riêng tư cũng là một mối lo ngại. Các máy chơi game thu thập dữ liệu về mọi thứ, từ thói quen chơi game đến các cuộc trò chuyện thoại của bạn. Mặc dù điều này có thể cải thiện trải nghiệm của bạn, nhưng nó cũng đồng nghĩa với việc nhiều thông tin cá nhân hơn sẽ gặp rủi ro nếu xảy ra vi phạm dữ liệu.
Ảnh chụp màn hình menu chính của hồ sơ Xbox trên Xbox Series X, minh họa giao diện người dùng của máy chơi game console.
Vậy, giải pháp là gì? Đầu tiên, hãy bảo mật tài khoản chơi game của bạn bằng một mật khẩu cực kỳ mạnh (đúng vậy, một mật khẩu thực sự mạnh – không phải “gamer123”). Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để ngay cả khi ai đó có được mật khẩu của bạn, họ cũng sẽ bị chặn lại.
Và khi bạn đang thực hiện điều đó, hãy kiểm tra lại các phương thức thanh toán đã liên kết – tốt hơn hết là xóa thẻ tín dụng đã lưu trữ hơn là đối mặt với các khoản phí không mong muốn.
Cài đặt quyền riêng tư cũng là một điều bắt buộc phải kiểm tra. Hầu hết các máy chơi game cho phép bạn điều chỉnh dữ liệu mà chúng thu thập, ai có thể thấy hoạt động chơi game của bạn và liệu microphone hoặc camera của bạn có luôn lắng nghe hay không. Nếu bạn không muốn máy chơi game của mình nghe lén, hãy tắt các trợ lý giọng nói và đặt một tấm che lên camera khi bạn không sử dụng.
Ngôi nhà của bạn ngày càng được kết nối nhiều hơn bao giờ hết, nhưng sự tiện lợi đó đi kèm với những rủi ro nhất định. Tin tặc luôn tìm kiếm những điểm yếu, và các thiết bị công nghệ thông minh trong gia đình thường là những mục tiêu dễ dàng nhất. Tin tốt là những lời khuyên bạn vừa tìm hiểu sẽ giúp ích rất nhiều trong việc giữ an toàn cho bạn và dữ liệu cá nhân của mình. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về chủ đề bảo mật thiết bị công nghệ gia đình và cùng nhau xây dựng một không gian mạng an toàn hơn!
